Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
33
byłowięcejurzędnikówinauczycieliniżwzaborzerosyjskim42.Podrugie,na
zmianydokonującesięwlatach1919–1939wywarływpływodzyskanieniepod-
ległości,budowaniepodległegopaństwa,awrazznimadministracjiorazsfe-
ryinstytucjizwiązanychzpaństwem,copowodowało,żedominującąkategorią
wśródinteligencjitegookresustalisięurzędnicyorazpracownicyinstytucjipo-
wiązanychzpaństwem:oświaty,służbyzdrowia,państwowychprzedsiębiorstw
komunikacyjnychczyprzemysłowych.Potrzeciewreszcie,wistotnysposóbna
przeobrażeniainteligencjiwtymokresiewpłynęłyzmianymodernizacyjnespo-
łeczeństwa,wzrostkształconejmłodzieży,wtymrównieżnapoziomiewyższym,
orazprocesróżnicowaniasięinteligencji,szczególniewkierunkujejprofesjona-
lizacji.
Prowadzączatembadaniapoświęconeurzędnikompaństwowym,należy
zwrócićuwagęnazróżnicowaniemiędzyzaborowe,zwłaszczawpierwszym
okresiepoodzyskaniuniepodległości,któreprzekładałosięnaróżnicekulturowe.
Należytakżeuwzględnićmigracjewewnętrzne,szczególnieznajbardziejzasob-
nejpodwzględemliczbyosóbwykształconychGalicjidoinnychczęścikraju.
Początkoworodziłotopewnekonfliktymiędzyludnościąmiejscowąaprzyby-
szami,leczzczasemróżniceteulegałyzatarciu,audziałwżyciuspołeczności
lokalnejiświadomośćprzynależnościdokategoriizawodowychwykraczających
pozalokalneśrodowiskatworzyłynowewięzi43.
Należyzwrócićuwagęnazmianywsytuacjimaterialnejinteligencjiijejróż-
nicowaniesię,przedewszystkimzwiązanezprofesjonalizacjąpewnychkategorii
zawodowychwyodrębnionychnapodstawiezarównowykształcenianiezbędnego
dowykonywaniazawodu,jakiczynnościzwiązanychzokreślonymistanowiska-
miiorganizacjami.Dotakichkategoriinależeliinżynierowie,aletakżespecja-
liści,wsposóbwyraźnyodcinającysięodszeregowychpracownikówumysło-
wych.Wprzypadkuurzędnikówbyłtozłożony,wieloaspektowyproces,gdyż
obejmowałnietylkosferęwymagaństawianychprzedosobamizajmującymi
określonestanowiskawadministracjipublicznej,aletakżesferęobyczajowości,
wzorówzachowań,uczestnictwawstowarzyszeniach,jakrównież,coszcze-
gólnieważnedlaurzędników,regulacjiprawnychdotyczącychzaszeregowania
różnychkategoriipracownikówpaństwowychorazformichzatrudnienia.Zmie-
niałsięteżcharakterpracylekarzy,którzywrazzrozwojempaństwowejsłużby
zdrowiastawalisięcorazczęściejpracownikaminajemnymi,anieosobamiwy-
konującymiwolnyzawód.JakpodajeŻarnowski,wokresiemiędzywojennym
dopracownikówumysłowychnależałyosobywykonującenastępującezawody44:
42
Por.J.Żarnowski,StrukturaspołecznainteligencjiwPolscewlatach1918–1939,Warszawa
1964,s.100–103.
43
Por.M.Wanatowicz,InteligencjapolskanaŚląskuwokresiemiędzywojennym,Katowice
1986;K.Baranowski,InteligencjałódzkawlatachIIRP,WydawnictwoPolitechnikiŁódzkiej,Łódź
1996;W.Mędrzecki,op.cit.
44
Por.J.Żarnowski,op.cit.,s.126.
