Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
zopozycją,aletakżeznarastającychkonfliktównatlenarodowościowym,zabój-
stwaprzezukraińskichnacjonalistóww1931rokuTadeuszaHołówki,aw1934
rokuministrasprawwewnętrznychBronisławaPierackiego.Wtymczasieusta-
wamiozgromadzeniachizebraniach(1932rok),ostowarzyszeniach(1932rok)
isamorządzie(1933rok)ograniczanoswobodyobywatelskie.Ponadtozawie-
szonozasadęnieusuwalnościsędziówipodporządkowanoadministracjisamo-
rządadwokacki,ograniczonoautonomięwyższychuczelni.Corazczęściejstano-
wionoprawonamocyrozporządzeńprezydentairozporządzeńRadyMinistrów.
Zmianynastanowiskachpremierówoznaczałyjedynierotacjępułkowników,nie
wiązałysięnatomiastzjakąkolwiekzmianąkursuwobecopozycji.Zmianęprzy-
niósłdopierorok1935.Wkwietniuuchwalononowąkonstytucję,wmyślktórej
systemgabinetowo-parlamentarnyzostałzastąpionyprzezsystemprezydencki.
Prezydentmianowałpremierainawniosekministrówobsadzałnajwyższesta-
nowiskacywilneiwojskowe,powoływałsędziówTrybunałuStanu,wyznaczał
jednątrzeciąsenatorówimiałpraworozwiązywaćparlamentprzedupływemka-
dencji41.WmajuzmarłmarszałekPiłsudski,wewrześniuodbyłysięwyborydo
sejmu.Wzięławnichudziałmniejniżpołowauprawnionychdogłosowania.Tak
niskafrekwencja,aprzedewszystkimprzegranaobozurządowego,spowodowały
procesdekompozycjidotychczasowegoobozurządowegoiodsunięcienadalszy
planówczesnychpolitykówwywodzącychsięześrodowiska„pułkowników”,
zktórychwekipierządowejpozostałnastanowiskuministrasprawzagranicz-
nychjedynieJózefBeck.
WzmocnieniepozycjiprezydentawykorzystałIgnacyMościckidostopniowej
liberalizacjisystemuwładzy.Jednakżeodpoczątkuwykształciłysiędwaośrodki
mającewpływypolityczne.Pierwszytotakzwanagrupazamkowa–politycy
skupieniwokółprezydenta,drugitośrodowiskowojskowe,któremuprzewodził
GeneralnyInspektorSiłZbrojnych,generał,aod1936rokumarszałek,Edward
Rydz-Śmigły.Doporozumieniamiędzyobomaośrodkamidoszłow1936roku.
Osobyzwiązanezgrupązamkową,międzyinnymiEugeniuszKwiatkowski,
odpowiedzialnibylizagospodarkę,ludzieRydza-Śmigłegoobsadzilinatomiast
stanowiskazwiązanezpolitykąwewnętrzną.Premierem,ażdokońcaIIRzeczy-
pospolitej,pozostawałFelicjanSławoj-Składkowski.
Lata1936–1939tookreswychodzeniazkryzysugospodarczegoirealizacji
planubudowyCentralnegoOkręguPrzemysłowego.Totakżeokresnapięćspo-
łecznych,szczególniestrajkówchłopskich.Torównieżwzrosttendencjitotali-
tarnychzarównonaprawicywpostaciObozuNarodowo-RadykalnegoFalanga,
jakipowstałegowśrodowiskusanacyjnychpułkownikówObozuZjednoczenia
Narodowego.Wyrosłezróżnychnurtówideowychiśrodowiskspołecznych
ugrupowaniałączyłnacjonalizmorazfascynacjarozwiązaniamitotalitarnymi.
Ugrupowaniatemiaływiększywpływnapolskąrzeczywistośćpolitycznątego
okresuniżpowstałenoweugrupowaniacentrowe,jakKlubDemokratycznyczy
41
Por.HistoriaPolski...,s.407.
