Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
nieupoważniaładoostrychocen.Niemniejjednaksamasytuacjawymianywładz
jakipublikacjeprasowewzmagałypoczucieniepewności.Powodowałotodekla-
racjelojalnościurzędnikówwobecnowegokursupolitycznego,czemusprzyjał
generalniekonformizmilizusostwourzędników35.
KonstytucjamarcowapowołaładożyciaTrybunałStanustojącynastraży
przestrzeganiaprawaprzezosobypiastującenajwyższestanowiskawpaństwie.
Trybunałtenbyłciałemkolegialnym,pozaparlamentarnyminiezawisłym.Jedy-
nąsprawąrozpatrywanąwokresiemiędzywojennymprzezTrybunałbyłasprawa
oprzekazanieprzezministraskarbuGabrielaCzechowiczanadwyżkibudżetowej
nafinansowaniekampaniiwyborczejobozurządowegow1928roku36.Premie-
remwtymczasiebyłPiłsudski.ObradyTrybunałuStanunieprzyniosłyżadnego
rezultatu.KategorycznyzakazMarszałkauniemożliwiłsędziomwglądwwydatki
pozabudżetowerządu.MinisterCzechowicznieprzyznałsiędowiny,Piłsudski
zkoleiodmówiłskładaniawyjaśnień,awwywiadzieprasowymcałąwinęwziął
nasiebie.NaciskipolitycznenaczłonkówTrybunałuibrakwoliwspółpracyze
stronyrząduspowodowały,żejegodziałalnośćwtejsprawiezostałazawieszona
doczasuzaopiniowaniazasadnościprzesunięciaśrodkówprzezSejm.Tenjednak
zostałprzedterminoworozwiązany,awnowymparlamencieobózrządowysta-
nowiłwiększośćisprawaniezostaławznowiona.Zdaniemhistorykówsprawata
zakończyłasięcałkowitąporażkąTrybunałujakoinstytucji.Zdołałapokazaćspo-
łeczeństwunieprawidłowości,dojakichdochodziłozarządówsanacji,nieudało
sięjednakdoprowadzićdowyrokuskazującego37.
Wpierwszychdwóchlatachrządówpoprzewrociemajowym,mimokonfron-
tacjizsejmem,rządnadalcieszyłsiępoparciemwiększościpartiipolitycznych,
atakżewiększościspołeczeństwa,czemusprzyjaładobrasytuacjagospodarcza
iwyraźnapoprawawarunkówżyciamieszkańcówkraju.Poprawastanubudżetu
państwapodkoniec1927rokupozwoliłarównieżnapolepszeniesytuacjima-
terialnejśrodowiskpracownikówumysłowych.Zinicjatywyrząduwydanokil-
kakorzystnychdlanichustawirozporządzeń,naprzykładdotyczącychumowy
opracę,pragmatykisłużbowejdlanauczycielizapewniającejstabilizacjęzawo-
dową,jawnośćocenyiprawododalszegokształcenia.Aktytewzmacniałypo-
czucieodrębnościpracownikówumysłowychwstosunkudoklasyrobotniczej.
WtymczasiejednakPiłsudskinietylkorozluźniłswojewięzizpopierającymi
gotużpozamachusocjalistamiilewicowymiugrupowaniamichłopskimi,ale
zbliżyłsiędokonserwatystówiśrodowiskziemiańskich,tradycyjniebliższych
endecji.Działaniatebyłyzwiązanezprzygotowaniemgruntupodmającesię
odbyćwyboryparlamentarne.Wstyczniu1928rokuukonstytuowałosięugrupo-
35
Por.W.Mędrzecki,InteligencjapolskanaWołyniuwokresiemiędzywojennym,Wydawni-
ctwoNeriton,InstytutHistoriiPAN,Warszawa2005,s.113.
36
Por.TrybunałStanu:analizafunkcjonowaniawPolscemiędzywojennej,cyt.za:http://hali-
butt.pl/2008/09/30/trybunal-stanu-czechowicz(z18.04.2011).
37
Por.A.Ajnenkiel,B.Leśnodorski,W.Rostocki,HistoriaustrojuPolski(1764–1939),War-
szawa1970.
