Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
27
ijegozwolenników,przypoparciuspołecznymśrodowiskrobotniczychiinte-
ligenckich.Dokonanyprzezniegozamachzbrojnywmaju1926rokuzmienił
diametralnienietylkoukładsiłpolitycznych,aleizapoczątkowałinnysposób
sprawowaniawładzy.
ZdaniemNałęczastrategicznymcelemmarszałkaPiłsudskiegobyłowzmoc-
nieniewładzyprezydenckiej31.WopiniiAndrzejaGarlickiego:
(...)podstawowymzałożeniemjegofilozofiipolitycznejbyłoprzekonanieonadrzędności
państwanadwszelkimiformamiorganizacjispołeczeństwa.Interespaństwabyłwięcwar-
tościąnajwyższą.Winnymusiępodporządkowaćinteresyklasiwarstwspołecznych,grup
iśrodowiskpolitycznychoraznarodowościwchodzącychwskładpaństwa32.
Temucelowisłużyłouchwalenietzw.nowelisierpniowejz2sierpnia1926
roku,namocyktórejprezydentotrzymałprawowydawaniarozporządzeńzmocą
ustaw,któremiałobowiązekprzedłożyćsejmowidozatwierdzenianajegonajbliż-
szymposiedzeniu.Posiadałrównieżprawodorozwiązaniasejmunawniosek
rządu.Nowelasierpniowaokreślałatakżezasadyodwoływaniarządu.Zgłoszo-
nyprzezposłówwniosekowotumnieufnościdlarząduniemógłbyćgłosowany
podczasposiedzenia,naktórymzostałzgłoszony.Prezydentmiałrównieżspecjal-
neuprawnieniabudżetowe.Niedotrzymanieproceduryuchwaleniabudżetuprzez
parlamentdawałomuprawodoogłoszeniaustawywwersjiprzygotowanejprzez
rząd.Nowelawzmacniaławięcpozycjęwładzywykonawczej33.
Piłsudczycyrządziliprzytymsamymskładzieparlamentuzrządemrealizują-
cymzamysłmarszałka,czemunieprzeszkadzałyzmianynastanowiskupremiera.
Sanacjadokonałaprzewrotupodhasłamiuzdrowieniastosunkówwewnętrznych
iwalkiz„partyjniactwem”.PierwszymkrokiembyłousuwaniezwolennikówNa-
rodowejDemokracjizkierowniczychstanowiskwadministracjipublicznej.Zda-
niemmarszałkasejmuwpierwszychlatachrządówpomajowych,MaciejaRataja:
(...)czyszczenieadministracjidokonywałosięwatmosferzedonosicielstwa,służalczej
uległościinierzadkoszantażu.Zaczęłażerowaćnasytuacjiwszelkiegorodzajukanalia.
Podwładnymającyurazędoswegoprzełożonegorobiłnaniegopoprostudonos,iżjest
endeklubpiastowiec,anierazdorzucał,żeizłodziej,któregonależywysanować.Niedawni
zakamienialiendecyipiastowcywystępującydemonstracyjniezorganizacjiiwsposób
właściwyneofitomwszelkiegorodzajusąbardziejmajowonastrojeniniżsamPiłsudski34.
WopiniiWłodzimierzaMędrzeckiego,autoramonografiipoświęconejpolskiej
inteligencjiWołyniawokresiemiędzywojennym,tzw.rugipomajowebyływtej
częściPolskibardzoczęstowyolbrzymianeprzezprasęniechętnąrządompoma-
jowym,gdyżwymianakadr,jakanastąpiławzwiązkuzezmianąekipyrządowej,
31
HistoriaPolski...,s.378.
32
A.Garlicki,OdmajadoBrześcia,SpółdzielniaWydawniczaCzytelnik,Warszawa1981,
s.11.
33
W.Witkowski,op.cit.,s.308.
34
Cyt.za:H.Zieliński,HistoriaPolski1914–1939,WydawnictwoOssolineum,Wrocław1983,
s.188.
