Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.1.Antropologiachrześcijaństwaiproblem„protestanckiegouprzedzenia”...
27
WedługBöhmepostawatawprzypadkupewnychnurtówchrześcijaństwa
wywodzisięzjudaizmu,ajejpierwowzórstanowisytuacja,gdyMojżesz,zno-
szączgórySynajtabliceprawa,złościsięnawidokswegoluduczczącegozło-
tegocielcairozbijatabliceoołtarz,cielcazaśspala(Wj32).Jednocześnietakże
zjudaizmu,oczymmówitasamahistoria,wywodzisięliturgiczno-kultowe
wykorzystaniensakralnej”materii,którejprzykłademjestrytualnewykorzystanie
przezMojżeszaspopielonegocielca.Mojżeszbowiemścieragonaproch,rozsy-
pujewwodzieikażepićjąIzraelitom(Wj32,20;Böhme2012,s.146–147).
Protestantyzmzamagiczneuznałjednaktakżeowekultowo-liturgiczne
użyciamaterii.Wartoprzypomnieć,żeodrzuceniemateriijakosprawczej
czyprzenoszącejBoskiemocebyłowprotestantyzmietakdalekoidące,że
nieprzyjąłonrównieżdoktrynytranssubstancjacji,uznającEucharystięza
aktoznaczeniujedyniesymbolicznym(Keane2007,s.60–61).Jaktwierdzą
niektórzybadacze,wynikałotozpodszytejlękiemodmowyuznaniaspraw-
czościmaterii,postrzeganejjakozagrożeniedlaludzkiejautonomii(Pels
2012,s.33).Temuwłaśniesłużyłarozpoczętaprzezreformacjępuryfikacja
praktykreligijnych(McDannell1995,s.26;Keane2007,s.54).Sprawczość
przypisywanoBoguiludziom,jednakjużnieduchomprzodków,pogań-
skimofiarom,słowomkapłana(McDannell1995,s.26;Keane2007,s.54)
czyprzedmiotomliturgicznym
12
(Taylor2007,s.42).Coważne,lokowa-
niesprawczościwtychostatnichnieuchodziłojedyniezabłądpoznawczy
(Meyer2012,s.16),lecztakżezamoralnewykroczenie(Keane2007,s.54;
Pels2012,s.34).JakzauważaDavidFreedberg,wynikatozprzekonania,że
noilebardziejzaawansowanawrozwojuduchowymjestjakaśreligia,otyle
mamniejsząpotrzebętworzeniaprzedmiotówmaterialnych,służącychjako
nośnikitego,coboskie”(Freedberg2005,s.65).WedługFreedbergakryjesię
zanimrzadkomożliwedospełnieniazałożenie,żenludziepowinnipotrafić
nawiązaćwłaściwystosunekzboskością,bezuciekaniasiędopośrednictwa
przedmiotów”(Freedberg2005,s.65).
Nieoznaczatojednak,żewobrębieprotetantyzmuwogóleniezasta-
nawianosięnadkwestiąBoskiejobecnościwmaterii.Cowięcej,pojawiały
sięnawetznacznerozbieżnościmiędzyteologamicodotego,jaknależyją
rozumieć;wartojednakpodkreślić,żerozważanianatentematodnosiłysię
wyłączniedoEucharystii.W1529rokuMarcinLuteriHuldrychZwingli
wMarburgu,debatującnadznaczeniemOstatniejWieczerzy,niepotrafili
12Dlategodziałanianakierowanenasprawczośćtzw.sakramentaliówuznanozamagięsakra-
mentalną(Taylor2007,s.42).
