Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
PiotrLaskowski
Owszem,owesetkitysięcystanowiływtychdebatachistotnypunktodniesie-
nia,alestawałysięcorazbardziejbezcielesne,boteżichśmierćposłużyćmiała
terazprawidłowemuzarysowaniutendencjiekonomicznych.LewTołstoj,jeden
znielicznych,rzuciłsięwwirpracypośródkonającychichorych,organizował
kuchnieludowe,piekarnie,szpitale-icorazsilniejodczuwałwłasnąbezsilność.
Jegowiara,żenigdyniewolnosprzeciwiaćsięzłuprzemocą,pozostałaniewzru-
szona-aleTołstojbyłświadomjejceny,wczerwcu1891rokunotował:Dczuję
dosiebiewstrętniedoopisania”4.
TenwstrętniejestobcyiMachajskiemu.AleMachajski,bybyćpostronie
Dmotłochu,powodowanegoprymitywnymi,materialistycznymiinteresami”5,
odrzucitołstojowskiidealizm-wstrętpoprowadzigokurozpaczyNieczajewa.
StanisławBrzozowski,znającydobrzetenwstrętitęrozpacz,wPłomieniach
kazałNieczajewowiwygłosićzjadliwąparodięinteligenckiejkonwersacji,paro-
dięnasyconątymsamymbolesnymsarkazmem,którynapotkamynakartach
Pracownikaumysłowego:
Imbytylkoksiążeczkęczytać:
D-Dzieńdobry,WasyliIwanowiczu,acosłychać?
-Wszystkodobrze,IwanieWasyljewiczu.Wkazańskiejgubernidogłodnychchłopów
kartaczamistrzelali.Stuczydwustuzabito.
-Ot,co?Jazawszemówiłem,żemymamyniemożliwyustrój.
-Waszaracjaśgłodnemupocokartacze.
-Oczywiście,głodnypotrzebujechleba.
-Naturalnie:chlebpowinienbyćdlawszystkichś
-Takotowłaśnie:jaterazotympięknąksiążkęczytam.
-Ajaczytamoszkodliwościprostytucjiś
-Takżeważnakwestia.Topoprzeczytaniupoproszęś
-Zprzyjemnością,zprzyjemnością,wzajemnie”.
Icałkiemtooni[ł]:Jatobiedampięknąideęitymidaszpięknąideę,ibasta6.
MachajskiegołączyzNieczajewemnienawiśćdoowychDpięknychidei”.
DOjednocięproszę:niemówpięknie”,powiadaTurgieniewowskiBazarow,bo
Dmówićpiękniejestrzecząnieprzyzwoitą”7.StefanŻeromskizapiszezżalem,
żesięMachajskiDkroinaBazarowainihilistów”8.
AleNieczajewjestzawszesam,zimny,bezwzględny,okrutny,poświęcony
naofiarę,zrywającywszelkiewięzyłączącegozespołeczeństwem9.Pozosta-
jeinteligentemplanującymiegzekwującymrewolucyjnedziałania.Machajski
4Zob.W
.Szkłowski,LewTołstoj,tłum.R.Granas,Warszawa1982,PIW
,s.513.
5Zob.Pracownikumysłowy,s.308-309.
6S.Brzozowski,Płomienie,Kraków1956,WydawnictwoLiterackie,s.109.
7I.Turgieniew,Ojcowieidzieci,tłum.J.Guze,Warszawa1957,PIW
,s.164.
8Cyt.zaZ.Zaremba,SłowooWacławieMachajskim,Paryż1967,KsięgarniaPolska,s.21.
9Zob.Katechizmrewolucjonisty,cytowanyinextensow:K.Marks,F
.Engels,AliansDemokracji
SocjalistycznejaMiędzynarodoweStowarzyszenieRobotników,w:K.Marks,F
.Engels,Dzieła,War-
szawa1961-1981,KsiążkaiWiedza(t.1-39;dalejcyt.jakoMEDznumeremtomu),t.18,
s.468in.
