Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
artystek:VardyMeidar42iJustynySokołowskiej43.Każdaznichjestre-
fleksjąnadtym,costałosięzżydowskimAptijegomieszkańcami,cowy-
darzyłosięzichspuściznąipustką,któraponichpozostała.
Wtejpustceznalazłasięmasaosieroconychprzedmiotów:rzeźba
przedstawiającaTeodoraHerzla,przywódcęruchusyjonistycznego-stłu-
czona,gdyżwypadłazestrychudomuprzyulicyStarowałowej4czyszczo-
negoprzezstrażakówpopożarze,kaflepiecowezdomówprzydawnej
ulicyŻydowskiej,księgimodlitewne,świecznikichanukowe,drejdleśNie
zawszedasięodnaleźćwłaścicieliihistorie,którezanimistoją.Polatach
pozostałyjużtylkoprzedmioty-niemiświadkowieżycianiezidentyfiko-
wanychludzi.Niepamięćjestistotąpożydowskości.
Wysiłek,jakipodejmujemy,byopisaćteobiekty,odtworzyćichhi-
storie,którychczasemodtworzyćsięjużnieda,stworzyćswoistearchi-
wumwnaszymwystawowympuliszu,przypominaprzemyśleniaJacquesa
Derridyzwiązaneztymtematem.Zdaniemfilozofannieistniejewładza
politycznabezkontrolinadarchiwum,oilenienadsamąpamięcią.Sku-
tecznądemokratyzacjęmierzysięzawszewedługistotnegokryterium,
czyliudziałuwarchiwumidostępudoniego,dojegobudowyorazin-
terpretacji”
44
.Nasząwystawąstaramysięudostępnićzapomniane,dotąd
wdużymstopniuniedostępnearchiwumtego,copożydowskie.Chcemy
daćpublicznościudziałwwiedzyonim,poddaćdyskusjiirefleksji.Mamy
nadzieję,żetodobradrogadotego,byzdjąćzarchiwumprzedmiotów
pożydowskichwieloletnietabu,apolitycznąwładzęnadnimuczynićbar-
dziejdemokratyczną.
42
VardaMeidar,córkaMajeraLustmana,którynależałdokomiteturedakcyjnegoksię-
gipamięciOpatowa,zainspirowanazamieszczonątammapąpostanowiłaodtworzyć
jąwpostacihafunatkaninie.PracynadałatytułMakom,copohebrajskuoznacza
nmiejsceświęte”istanowinawiązaniedofragmentuzKsięgiWyjścia,gdyBógmówido
Mojżesza:nNiezbliżajsiętu!Zdejmsandałyznóg,gdyżmiejsce,naktórymstoisz,jest
ziemiąświętą”.TymmiejscemświętymstałsiędlaVardyOpatów.
43
JustynaSokołowskawybrałatrzymomentyzprzedwojennejhistoriiOpatowa(wspo-
minaneprzezMajerakąpieledzieciwrzece,modlitwywsynagodze,zbioryburaków
przystacjikolejowejwJasicach)izestawiłajeztrzemawojennymiipowojennymiwy-
darzeniami,któremiałymiejscewtychsamychlokalizacjach(tiryjeżdżącenadrze-
ką,zamianasynagoginamagazyn,wywózkaŻydówzestacjikolejowejwJasicachdo
Treblinki).
44
J.Derrida,Gorączkaarchiwum.Impresjafreudowska,tłum.J.Momro,Warszawa2016,
s.13.
39
