Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
rymróżnetranslatorskiewariantywspółistniejąnamniejlubbardziejncen-
tralnych”inperyferyjnych”pozycjachwzględemoryginału-inspirowało
badaczyikrytykówniedorutynowejkontroli,czytekstprzekładuspełnia
odgórniewyznaczonenormyadekwatności,leczdociekania,jakieczynniki
wpraktycewpływająnatakie,anieinnejegoukształtowanieipozycję34.
Wramachpolemicznegoprojekturozwinięciaiprzeorganizowaniamodelu
Even-ZoharaAndréLefeverepublikujew1982rokustudiumopodtytule
Text,SystemandRefractioninaTheoryofLiterature35.Wnimterminnre-
fraction”(późniejporzuconyprzezbadaczanarzeczpojęcianrewritting”)
zyskujewykładnięwkilkuaspektachzbieżnązpropozycjąBuszy.
RefrakcjąLefeverenazywanietylkospecyficznytypmodyfikacji
wprowadzonejdoutworuwprocesieprzekładuinterlingwistycznego,ale
jakikolwiekrodzajtekstuprzenoszącegoistniejącywcześniejkomunikat
międzyodmiennymisystemami.Cojednakszczególnieistotne,tekstten
jestzawszejednązmożliwychwersji;adaptacjąukierunkowanąnawywar-
cieokreślonegowpływunasposóbjejodczytaniaprzeznowychodbiorców.
Zgodniezdefinicją:ntheadaptationofaworkofliteraturetoadiferent
audience,withtheintentionofinfluencingthewayinwhichthataudience
readsthework”.Ztegopunktuwidzeniautwórbędącytłumaczeniemfunk-
cjonujeobokróżnychinnych-naprzykładkrytykiczyhistoriografii-ty-
pówrefrakcjipierwowzoru(ntranslationsor,touseamoregeneralterm,
refractions...”).PrzekładzatemwujęciuLefevere’anietylezawierarefrak-
cjęlubwjakimśzakresiejejpodlega,ilejakokoherentnacałośćpoprostu
niąjest.Niezależniejednakodtego,zjakimtekstem-refrakcjąbadaczma
doczynienia,toprzedewszystkimodmiennośćsystemów,którychgranice
zostająprzekroczone,powodujezachodzącewkomunikaciemetamorfozy.
Refrakcjastanowibowiemzawszekompromisowąmiędzytymisystemami
postaćtekstuidlategoujawniaograniczeniaizasadywnichdominujące:
arefraction(whetheritistranslation,criticism,historiography)whichtriestocarry
aworkofliteratureoverfromonesystemintoanother,representsacompromisebe-
tweentwosystemsandis,assuch,theperfectindicatorofthedominantconstraintsin
bothsystems.Thegapbetweenthetwohierarchiesofconstraintsexplainswhycertain
worksdonotntake”,orenjoyatbestanambiguouspositioninthesystemtheyareim-
portedinto36.
34Por.I.Even-Zohar,ThePositionofTranslatedLiteraturewithintheLiteraryPoly-
system,nPoeticsToday”1990,nr11,s.45-51(pierwodruk:1978).
35
Pierwodruk:A.Lefevere,MotherCourage’sCucumbers:Text,SystemandRefrac-
tioninaTheoryofLiterature,nModernLanguageStudies”1982,nr12,s.3-20.
36A.Lefevere,MotherCourage’sCucumbersł[w:]TheTranslationStudiesReader
podred.L.Venutiego,NowyJork2004,s.235,237.
19
