Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęptłumacza
9
własnymiumiejętnościlawirowania,ustępowaniaiprzemilczania.Wreszcierady-
kalnestanowiskowobecsprawnajbardziejczułych,mianowiciewzględemistoty
bóstwaireligii,zmusiłogodoporzuceniakatedry.
EpokapobytuwJeniebyłanajpłodniejszawtwórczymżyciuFichtego.Tu
opracowałbowiempodstawęteoretycznąswejfilozofii,dotyczącąnajbardziej
pierwotnychczynnościjaźni,tunapisałswójwywódsystematycznyorozwojuświa-
domości,tuobnażyłsprężynywszelkiegotejświadomościdziałania,tutajwreszcie
ugruntowałswójpoglądnadoskonaleniesięświadomościwformachmistyczno-
religijnejmoralności.
OdchodziłFichtezJenyzopracowanymjużwszczegółachsystememfilozo-
ficznym,któregoszczytstanowiłoprzeświadczenieotożsamościbóstwazpo-
rządkiemmoralnymwewszechświecie.
TezdobyczeskłoniłyFichtegopoprzyjeździedoBerlina(1799)dorzucenia
okiemwsteczidoujęciaswejfilozofii-wiarywcałokształt.Owocemtegodążenia
byłodziełkoPowołanieczłowieka(DieBestimmungdesMenschen,1800).
Potymdziełku,którezamykapierwsząepokędziałalnościFichtegoizarazem
rozpoczynadrugą,wydałFichteprzeważnietylkowyjaśnieniaorazprzyczynkido
nieistotnychzresztąreformswejfilozofii-pozatymjednakwmyślswychprze-
konańprzeszedłbardziejdoczynnegożycia.Najpotężniejszeteżznaczeniejegopism
zdrugiejepokipoleganienadoskonaleniumyśli,lecznawzywaniudoczynu,
przeobrażającegoświatwkierunkuwielkichnakazówmoralnych,podnoszonych
dostopniareligiijedyniegodnejdzisiejszegoświadomegoczłowieka.
PoczątekwiekuXIX-gobyłprzepełnionygrzmotemdziałiwarczeniembębnów
bojowych.Niemcybyłypodbite,poniżone,pohańbione.Oderwanyodnaukiwy-
padkamidziejowyminosisięFichtezzamiarem,któryprzetrwałwjegoumyśle
odwczesnejmłodości:chcezostaćkaznodzieją.Achcegłosićkazaniawojownikom,
powołanymdoobronyojczyznyprzeduciskającymwrogiem.Królpruskinieprzyjął
tejpropozycji,zostawiająctylkonadziejęnaprzemawianiedonarodupood-
niesionymzwycięstwie.Niezwycięstwojednakprzyszło,leczcałkowitaprzegra-
na.AwówczaszacząłprzemawiaćFichtedoswegonarodu,krzepiącduchapo-
grążonegowniemocy,wlewającotuchęwupadłeserca.
Agdysercajegowspółobywateliniecopodnosićsięzaczęłyirzuconoprojekt
założeniaUniwersytetuwBerlinie,Fichtestworzyłdlategouniwersytetuideę
(wydedukowanyplan),polegającąnawychowywaniuwiernychobywateliojczy-
zny.PozałożeniuuniwersytetuzostałFichtejegopierwszymrektoremzwyboru,
alebyłnimtylkoprzezjedenrok,nieumiejącsiępogodzićzestanowiskiem,wy-
magającympobłażaniadlabłędówispokojuwzględemkrzyczącychniesprawie-
dliwości.
Alewojnyciąglejeszczetrwały.GdyFichtemowątylkomógłzagrzewać
patriotów,żonajegozwyrzeczeniemopiekowałasięrannymi;ażwyczerpana
