Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
J.G.Fichte,Powołanieczłowieka
Aleistniejewduchuludzkimtreść,niepodlegającatymwarunkom.Usuwasię
więconaspodbadanianaukowego,ajednakdręczyswąobecnościąiwymagaka-
tegorycznieusprawiedliwienia.Itejnakazodawczejtreściświadomościtrzebadać
wyraz:takpowstajedrugiświatKanta.
Światzjawiskiświatrzeczysamychwsobie,apomiędzynimiprzepaśćniedo
przekroczenia-otoostatecznynajogólniejszywynikkantyzmu,pozamnóstwem
odkryćszczegółowych.Światzjawiskiświatrzeczysamychwsobie-inaczej:świat
doświadczeniaiświatprzeświadczenia,światkoniecznościiświatwolności,świat
wiedzyiświatwiary.ChwilamizdawałsobieKantsprawęztejniezgodnościiz
koniecznościalternatywnegorozstrzygnięcia:trzebawiedzęusun!ć,ażebystworzyć
miejscedlawiary.Alechwilamiprzebłyskiwałamuteżmyślpierwszeństwarozumu
praktycznego,nadrozumemteoretycznymimożliwość,anawetpotrzebawyprowa-
dzaniadrugiegozpierwszego.
Przepaśćmimotopozostała.Zbytenergicznieizbytprzekonywującodowo-
dziłKantprawdrozumuteoretycznego,iżktośmógłbywywnioskowaćztegooczy-
wistośćprawdrozumupraktycznego.Oczywistyminatomiastbyłysprężynyobu
światów.DoświatazjawiskowegoskłaniałKantajegowłasnyumysłteoretyczny,
rozbudzonyzdrzemkiracjonalistycznejprzezkrytykęHume>a;doświatawartości
ciągnęłajegomocnaigłębokawiarasynapoczciwejmieszczańskiejrodzinykró-
lewieckiej.JakiemiałznaczenieproblempierwszeństwawumyślesamegoKanta?
Chronologicznieniewątpliwierozumpraktyczny,żądnywiary,systematycznie-
rozumteoretyczny,zdążającydonaukinapodstawachempirycznych.
Przepaśćmimotopozostałaitrwożyłaswągłębokością,aKopernikańskiprze-
wrótwumysłachwspółczesnychskłaniałśmiałkówdopróbudoskonaleniasy-
stemu.ImyślinajbliższychnastępcówKantaszłyprzedewszystkimwkierunku
zapełnienia,araczejzniesieniatejprzepaści.Obudowaniumostuniemogłobyć
mowy.Zawrotnewyżynyszczytów,przedzielonychniezgłębionąprzepaścią,nie
dopuszczałydożadnegokompromisu.Decydującemogłobyćtylkozlaniewszel-
kiejrzeczywistościwjednorodnącałość,czyliustanowieniejednejnajwyższejza-
sady,zktórejtakjeden(myślny),jakidrugi(zjawiskowy)światdałybysięspro-
wadzić.
Najbardziejodpowiedniądozajęciamiejscazasadynaczelnejwydawałasięowa
mitycznarzeczwsobie:poszukiwanojejteżwświeciezjawiskowymbodajwsym-
bolicznymwyrazie.Dalszyrozwójzagadnieniakantowskiegopolegałwięcprzede
wszystkimnawyjaśnieniuiustanowieniuostatecznejistotyrzeczysamejwsobie
orazformjejdziałaniaiwytwarzaniawszelkiejrzeczywistości.
Szukanojejnaraziewsposóbjeszczedogmatycznywprzedmiotach,którym
podmiotnadajeformęistnieniakonkretnego.Niezgadzałosiętoznajbardziej
wewnętrznąpobudkąkantyzmu,choćpodjegoformąwystępowało,iwywołało
sceptycyzmwzględemrzeczysamejwsobienazewnątrzumysłu.Sceptycyzmten
