Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
inArtandPoetry(1873)orazJohnAddingtonSymondswTeRenaisssanceinItaly
(1875-86).
DoczasówBurckhardtacezurytrwaniaepokiodrodzeniabyłyujmowane
bardzoróżnie,odXIIIażdoXVIIIstulecia.Dopieropodwpływemwypracowa-
niapewnychpojęćstylistycznychicechprzypisywanychrenesansowizaczętoje
systematyzować.Wwieluróżnychuwagachodrodzenieutożsamianozpołącze-
niemcechantykuiśredniowiecza,antropocentryzmem,rozwojemarchitektury
imalarstwa,powrotemdodawnegostyluwłoskiego,aletakżezreformacjąikon-
trreformacją.Orenesansiepisanoteżjakooepocezdecydowanieodmiennejod
średniowieczaibarokuidostrzeganoszeregróżnychzjawisk,którepozwalałyna
wielorakiejejwartościowanie.
Wskazanieiopisaniepoczątkówwykorzystaniasłowanrenesans”oraznod-
rodzenie”wpolskimpiśmiennictwieXIXwiekunastręczajużwięcejproblemów.
Wynikająonezfaktuistnieniawieluróżnychiczęstonieprzebadanychźródeł.
Onepoceodrodzenia”wspominałFranciszekKsaweryGiżyckiwksiążceOprzy-
ozdobieniusiedliskwieyskich(1827),aFranciszekDmochowskionodrodzeniu
sztuk”pisałwswojejpracyWłochy.Obrazhistorycznyiopisowy(1837)26.Feliks
RadwańskijuniorwpodręcznikuNaukabudownictwadlaużytkuuczniówInsty-
tutuTechnicznegoKrakowskiego(1842)referowałkwestięnpowrotustyludawnego
inaczejzwanegoWłoskiegorenaissance”
.ZkoleiFranciszekMaksymilianSobiesz-
czańskiwdrugimtomieWiadomościhistorycznychosztukachpięknychwdawnej
Polsce(1849)pisałozabytkachnsztukpięknychwstyluodrodzenia(renaissance)
wdawnejPolsce”27.Zatempojęciaodrodzeniairenesansupoczątkowowiązano
zsamąsztuką,główniewłoską.Etymologicznieterminwskazywałnaponowne
narodzinysztuki,jejcyklicznośćorazfazowośćrozwoju.Samosłowonrenesans”
jakokalkajęzykowaprzeszłodojęzykapolskiegozkręgufrancuskiego.Zajedną
zpierwszychpracopisującychokresodrodzeniawsztucepolskiejuznaćmożna
KaplicęZygmuntowskąwkatedrzekrakowskiejJózefaŁepkowskiegoz1850roku28.
Wprowadzenieterminównrenesans”inodrodzenie”dorefleksjinadsztuką
iliteraturą,nadanieimokreślonychznaczeńiustalenieichzakresuczasowego
byłoprocesemdługofalowymwpolskimpiśmiennictwieXIXwieku.Przezdługi
czasgranicesemantycznepojęćtakich,jak:nśredniowieczny”
,nwczesnonowożyt-
ny”
,nklasycystyczny”etc.niebyłyjasnookreślone,aczęstoużywanoichnawet
wbłędnychkontekstach.NaprzykładAntoniEdwardOdyniecWlistachzpodró-
ży(1875)stwierdził,żepałacMedyceuszyweFlorencjitonistnysymbolducha
26
Zob.M.Zgórniak,Wokółneorenesansu…,op.cit.,s.29.
27
Zob.W
.Bałus,RenesanswwiekuXIXiXX…,op.cit.,s.16.
28
Zob.K.Blaschke,Naszewłasne,naszepolskie…,op.cit.,s.17.
19
AdamMickiewiczUniversityPress©2021
