Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wówczaswEuropie.Samterminnrenesans”14pojawiłsięporazpierwszywŻywo-
tachnajsławniejszychmalarzy,rzeźbiarzyiarchitektów(1550)GiorgiaVasariego.
Historiografsztukiposługiwałsięzasadniczotrzemawyrazami:ritrovare,risorgere
irinascitd,któremożemytłumaczyćjako:odnajdywać,zmartwychwstać,odro-
dzenie15.Słowatepadałyjednakwkonkretnymkontekścieiokreślałymoment
przejściawsztuce,nowycyklrozwojunastępującypośredniowieczu,którywiązał
sięzwyswobodzeniemzrygorówestetykiwiekówśrednich.Teoretykimalarzza-
uważał:nnaturasztukijestpodobnadoinnychitakjakczłowiekrodzisię,wzrasta,
starzejeiumiera.Artyścibędąmoglilepiejuświadomićsobieprocesodradzania
sięsztuki[ilprogressodellasuarinascitd]jakidoskonałość,jakąosiągnęłaona
wnaszychczasach”16.WtymkontekściewartorównieżprzywołaćsłowaWojcie-
chaBałusa:nLarinascitdniebyłazatemokreśleniemzamkniętejepokihistorycz-
nejwdziejachsztuki,leczjedyniemomentempoczątkowymwprocesiewzrostu
idojrzewania,kulminującymwperfezzionewXVI”17.Niecopóźniej,bowroku
1559,okoncepcjiodrodzenianaukiiliteraturywkontekścieczerpaniazewzor-
cówantycznychpisaćbędzieJacquesAmyot18.ZkoleiJanuszPelc,mającnauwa-
dzefrancuskiepismaintelektualistówzXVIwieku,pisał,żenpojęcierenaissance
rozumiane[było-dodałA.K.]jakoodrodzeniepiśmiennictwa,literaturyoraz
moralneodrodzenieczłowieka”19.
14
Dodaćmożna,żeterminnodrodzenie”stosujesięrównoleglezterminemnrenesans”
.Wbada-
niachdotyczącychdziewiętnastegowiekuiwiążącychsięzrecepcjątejepokiposługiwanosię
główniedwomaterminami:nrenesansyzm”inneorenesans”
.Pierwszyznich,naogółkojarzo-
nyzliteraturą,chociażbywałprzypisywanytakżemalarstwu,zostałukutyprzezFranzaFerdi-
nandaBaumgartenawksiążcepoświęconejConradowiFerdinandowiMeyerowiz1917roku
(Z.Łempicki,Renesans,oświecenie,romantyzmiinnestudiazhistoriikultury,przedmowąpo-
przedziłB.Suchodolski,Warszawa1966,s.35).Nafalinacjonalizacjidziełsztuki,dorobkudane-
gotwórcy,całegostylulubpewnejjegoodmianyorazzewzględunarozpatrywanierolidanego
krajuwdziejachsztuki-wpolskiejhistoriisztukipojawiłsięterminnrenesanslubelski”
.Odnosi
sięondopewnegowyobrażeniaostylunarodowymookreślonychcechach,którykształtowałsię
odkońcaXVIdoschyłkuXVIIstulecia,arefleksjanadnimmaswojegłębokiekorzenieiroz-
poczynasięodokoło1850roku.Zob.K.Blaschke,Naszewłasne,naszepolskie.Mitrenesansu
lubelskiegowpolskiejhistoriisztuki,Kraków2010.
15
Por.Z.Łempicki,Renesans,oświecenie,romantyzm…,op.cit.,s.41-42.Choćźródłosłówsłowa
jestowielestarszy,zob.ibidem,s.42-46.
16
Vasariinowożytnahistoriografasztuki.Antologia,oprac.itłum.Z.Waźbiński,Wrocław1975,
s.217.
17
W
.Bałus,RenesanswwiekuXIXiXX:fascynacjaisprzeciw,w:RecepcjarenesansuwXIXiXX
wieku.MateriałySesjiStowarzyszeniaHistorykówSztuki.Łódź,listopad2002,red.M.Wróblew-
ska-Markiewicz,Łódź2003,s.15.
18
Zob.M.Zgórniak,WokółneorenesansuwarchitekturzeXIXwieku.Podstawyteoretyczneireali-
zacje,Kraków2013,s.20.
19
Hasło:Renesans,oprac,J.Pelc,w:Słownikliteraturystaropolskiej,red.T.Michałowska,przy
współudzialeB.Otwinowskiej,E.Sarnowskiej-Temeriusz,Wrocław2002,s.790.
17
AdamMickiewiczUniversityPress©2021
