Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzasyXVIIiXVIIIwiekutopowolnyokresdookreślaniaznaczeniasamego
pojęciaiprecyzowaniajegoramczasowych.BałusprzypominałuwagiPierre)aBa-
le)a,autoraDictionnairehistoriqueetcritique(1697),dlaktóregorenesanswiązał
sięzarównozesztuką,jakiliteraturą.Pojęcietooznaczałodlafrancuskiegoency-
klopedystypoczątekrozwojutakżesamejsztuki,ewoluującejażdoczasówpowsta-
niasłownika.Renesansbyłterminemoszerokimrozumieniuizakresieczasowym,
choćwiązanogonajczęściejzodkryciemstarożytnościwkulturzenowożytnej20.
DlaprzykładuVoltairewEssaisurlesmœursetl’espritdesnations(1756)opisywał
odrodzeniejakoepokęcharakterystycznądlaWłoch,ajejtrwanieprzedłużałaż
doczasówLudwikaXIV21.
Wyodrębnienieepokirenesansuprzezdziewiętnastowiecznąhistoriografię,
podobniejakskłonnośćdoperiodyzacjidziejów,wiązałosięzoddziaływaniem
filozofiiHegla22.MarekZgórniakwskazuje,żepoczątkówpojęciarenesansuro-
zumianegojakokategoriahistoryczna,azarazemzamkniętaepoka,należydo-
szukiwaćsięwpracachfrancuskichhistorykówsztuki,takichjak:JeanBaptiste
LouisGeorgesSerouxd)AgincourtijegodzieleHistoiredel’artparlesmonument,
depuissadécadenceauIVesiéclejusqu’dsonrenouvellementauXVIe,ukończonym
w1810roku,drukowanymdopierow1823roku,orazwuwagachformułowa-
nychprzezAlexis-FrançoisArtaudadeMontoraiJacques)a-NicolasaPaillot)ade
Montabertaogłoszonychw1811i1812roku23.Terminnrenesans”upowszechnia
siędopierowlatach30.XIXwiekuweFrancji,niebyłogojeszczewewczesnym
zarysiedziejówJulesaMicheletaz1827roku24.WedleJohanaHuizinganazwąnre-
nesans”posłużyłsięporazpierwszywdzieleliterackimHonorédeBalzacwroku
182925.Oepocetejpisaliwswoichksiążkach:JohnRuskinwKamieniachWenecji
(1851-53),FranzKuglerwKleineSchrifenundStudienzurKunstgeschichte(1853-
54),MicheletwsiódmymtomieHistoiredeFranceauXVIesiècle(1855),Georg
VoigtwDieWiederbelebungdesclassischenAltertumsoderdasErsteJahrhundertdes
Humanismus(1859).Wlatach60.XIXwiekupojęcietospopularyzowałzarówno
JacobBurckhardtwswoimmonumentalnymdzieleKulturaodrodzeniaweWło-
szech(1860),jakiHippolyteTainewVoyageenItalie(1866).Wreszciewlatach70.
XIXwiekuterminemtymoperowałWalterPaterwpracyTerenaissance.Studies
20
Spórdotyczącynadmiernegorozciąganiagranicczasowychidoszukiwaniasięnowychrenesan-
sówchociażbywepoceKarolingówczyzapanowaniaOttonówtrwadodziśpomiędzymediewi-
stamiabadaczamirenesansu.Corazczęściejpojawiasiętakżewbadaniachterminnprerenesans”
(zob.hasło:Renesans:oprac.J.Pelc,op.cit.,s.791).
21
Zob.W
.Bałus,RenesanswwiekuXIXiXX,op.cit.,s.16.
22
Ibidem,s.32.
23
Zob.M.Zgórniak,Wokółneorenesansu…,op.cit.,s.26-27.
24
Ibidem,s.27.
25
B.J.Obidzińska,Wenuswotoczeniuluster.Powrotywsztuce,Warszawa2009,s.45.Przypis139.
18
AdamMickiewiczUniversityPress©2021
