Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Wprowadzenie
legitymizowałwoczachspołeczeństwadziałaniarobotników,którzydemo-
lowalidomypubliczne43.
Mimożepodobneruchypuryfikacyjnetowarzyszyłyteżinnymrewo-
lucjom,niektórzyhistorycy,m.in.RobertBlobaum,podobniejakczęść
ówczesnychobserwatorów,wzięlipoduwagęmożliwość,żenpogromalfon-
sów”niebyłdokońcaspontanicznymwybuchemludowymmającymna
celubudowanienowejmoralności,leczdziałaniemsterowanymodgórnie
przezktórąśzorganizacjirobotniczych.Rzeczywiście,analizatychwyda-
rzeńpokazuje,żeniebyłytotypoweatakinadomypubliczne,znanezokresu
przednowoczesnego.MiałyrównieżelementyokreśloneprzezTilly’egojako
nowoczesne–narodziłysięautonomiczniezinicjatywyorganizatorówinie
wykształciłysięzinnychformzgromadzeń,np.manifestacjiczystrajków;
niemiaływyłącznielokalnegocharakteru,jakożepodobnenapięciamię-
dzyrobotnikamiaśrodowiskamiprzestępczymiiprostytucyjnymiistniały
teżwinnychmiastach;ponadtoodznaczałysiępodobieństwemdziałań–
wwielumiejscachwWarszawie,atakżewŁodzi,chętniewyrzucanocenne
przedmiotyzdomówpublicznychnaulice,anastępniejeniszczono
44
.
Systematycznedziałaniatłumówipodobnyscenariuszzniszczeniaskło-
niłyniejednegoobserwatorawydarzeńdowniosku,iżnpogromalfonsów”
zorganizowałajednazorganizacjirobotniczych.
Wieluwspółczesnych,przekonanychoudzialewzamieszkachjednej
zorganizacjisocjalistycznych,obarczałoodpowiedzialnościązawydarze-
niaPPS,ajeszczeczęściejBund(wskazałnaniegorównieżBlobaum)45.
Założonyoficjalniew1897roku,Bundwzywałrobotnikówżydowskich
dowspólnejwalkiekonomicznejipolitycznejzrobotnikamiinnychnaro-
dowości,podkreślająctymsamympotrzebęistnienianarodowo-kulturowej
autonomiiżydowskiej,coteżskonfliktowałogozinnymiorganizacjami
robotniczymidziałającymiwImperiumRosyjskim
46
.ChociażwKrólestwie
43
Szerzejoówczesnymdyskursiewokółprostytucjinaziemiachpolskichzob.K.Stauter-
-Halsted,TheDevil)sChain:ProstitutionandSocialControlinPartitionedPoland,Ithaca2015;
eadem,ThePhysicianandtheFallenWoman:MedicalizingProstitutioninthePolishLands,
nJournaloftheHistoryofSexuality”2011,t.20,z.2,s.270–290;eadem,MoralPanicand
theProstituteinPartitionedPoland:MiddleClassRespectabilityinDefenseoftheModernNation,
nSlavicReview”2009,t.68,z.3,s.557–581.
44Ch.Tilly
,PopularContention…,s.349.
45Zob.np.R.Blobaum,Rewolucja…,s.94.Jesttoteżpowszechneprzekonaniepowta-
rzanewtekstachpopularnych,coprawdopodobniewynikazwyraźnegoudziałuindywidual-
nychrobotnikówżydowskichnależącychdoBunduwzainicjowaniuizorganizowaniutych
wydarzeń.Zdajesię,żeBlobaumopieraswojąinterpretacjęnaniewłaściwymodczytaniu
raportupomocnikagenerał-gubernatoradosprawpolicyjnych.Choćbadacztwierdzi,iż
Bundinspirowałkolejnezamieszkiprzeciwkozłodziejomidomompublicznymwimię
budowanianowejmoralności,nieznajdujetopotwierdzeniawźródle,którewspominatylko
oobecnościbundowcówwśródatakujących.
46WięcejnatematBunduwtymczasiezob.np.H.J.Tobias,TheJewishBundinRussia
fromItsOriginsto1905,Stanford1972.WiększośćliteraturydotyczącejBunduodnosisię
