Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
15
sklepiki,warsztatyimałemanufaktury25.Towłaśniewprzemyśleirze-
mioślezatrudnionychbyłoprawie40%warszawskichŻydów26.Tłoczyli
sięoniwniewielkichwarsztatachifabryczkachzatrudniającychconaj-
wyżejkilkanaścieosób27,gdyżrozwijającesiębranżeprzemysłubyłydla
nichwwiększościniedostępne.Zarobkiiwarunkipracywtychmiejscach
stałynaznacznieniższympoziomieniżwwiększychfabrykach,którebyły
zmechanizowaneipodlegałyinspekcjifabrycznej.Takwspominałapocząt-
kowyokresswojegopobytuwWarszawiewlatach90.XIXwiekuZelikson:
Pamiętam,żepodczaspierwszychdnipobytuwWarszawiespotkałamdwiemoje
rodaczki,młodedziewczynyjakja,pół-robotniceipół-intelektualistki.Pracowały
onewfabrycekoronekibyłyzwiązaneznielegalnymiśrodowiskamirobotniczymi.
[…]Postanowiłamposzukaćpracywfabryce,cookazałosięniełatwymzadaniem.
BezrobociewWarszawiebyłowówczasbardzoduże.Podbramamifabrykigroma-
dziłysiętłumyinnychdziewczątgotowychpracowaćzanajskromniejszewynagro-
dzenie.Wkońcu,poprzepychankachztłumamibezrobotnychpodbramamifabryk
koronek,tytoniu,papierosów,czekoladyiinnych,musiałamzadowolićsiępracą
wsklepiku.[…]Dzieńpracy,któryniebyłwówczasuregulowanyprawnie,byłbar-
dzodługi,azarobkinieprzekraczałyośmiurublimiesięcznie.Wsklepiepracowało
tylkodwadzieściaosób.Większośćpracującychwsklepiedziewczątbyłazmuszona
dowyjścianaulicę,abyzarobićnaubranieijedzenie28.
WpodobnejsytuacjiznalazłosięnapoczątkuXXwiekuwieluinnych
mieszkańcówWarszawypochodzącychzesferrobotniczych.Przeciągające
sięokresybezrobocia,niskiepłace,ciężkiewarunkipracybyłypowszechnym
doświadczeniemówczesnych,wktórychrosłoniezadowoleniezotaczającej
rzeczywistości.Takrodziłasiępotrzebagruntownychzmianspołecznych.
Kontekst:rewolucja1905roku
Tematrewolucji1905rokuwciążwzbudzażywezainteresowanie,oczym
świadczydużaliczbapublikacjinatentematwydanychwostatnichlatach.
Okresrewolucyjnybyłwkońcunietylkomomentemprzemianpolitycz-
nych,lecztakżeświadectwemkryzysuspołecznego,kształtowaniasię
kolektywnejaktywnościspołeczno-politycznejoraztworzeniasięnowej
sferypublicznejikulturowej29.
25P
.Wróbel,JewishWarsaw…,s.166;M.Nietyksza,LudnośćWarszawy…,s.57.
26P
.Wróbel,JewishWarsaw…,s.168.
27B.Garncarska,Beajotmacawaha-chomri…,s.20–21.
28C.Bobrovskaya,TwentyYears…,s.9.
29Zob.m.in.W
.Marzec,Rebeliaireakcja.Rewolucja1905rokuiplebejskiedoświadczenie
polityczne,Łódź–Kraków2016;R.Blobaum,Rewolucja:RussianPoland,1904–1907,Ithaca
1995;Rewolucja1905–1907wKrólestwiePolskimiwRosji,red.M.Przeniosło,S.Wiech,
