Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wprowadzenie
osób,przyczymwiększośćosiedliłasięwjejwiększychmiastach–Warszawie
iŁodzi.Wprowadziłotododatkowepodziaływwarszawskiejspołeczności
żydowskiej,Żydzilitewscyużywalibowieminnegodialektujidysz,zazwy-
czajznalirosyjski,aniepolski,zregułybyliteżbardziejzsekularyzowani
odpolskichŻydów21.IchnapływdoWarszawynietylkowzmocniłudział
Żydówwhandluiprzemyśle,lecztakżeprzyczyniłsiędorozwojuprasy
wjęzykujidyszispopularyzowaniawśródwarszawskichŻydówideologii
socjalistycznej,wszczególnościreprezentowanejprzezBund,założonyprzez
LitwakówwWilnie
22
.DostolicyKrólestwaprzybyłm.in.liderBunduChaim
JankielHelfand(pseud.A.Litwak),któregowspomnieniaprzedrukowano
wniniejszymtomie,aw1892rokutakżesocjalistkaCecyliaZelikson.
OpisałaonanapływŻydówlitewskichiichaklimatyzacjęwWarszawie
naprzełomiewiekównastępująco:
WtymczasiebyłwWarszawienadmiarnauczycieli.Wielużydowskichstudentów
przyjechałodoWarszawy[…]wnadziei,żedostanąsięnauniwersytetlubzdadzą
egzamindocztero-,sześcio-lubośmioklasowegogimnazjum.Opróczstudentów
żydowskichbyłoteżwielutakich,którzyzostaliwydalenizeszkółśrednichwróż-
nychrosyjskichmiastachzapolitycznądziałalnośćichcielizapisaćsiędoszkoły
wWarszawie.[…]Ciwszyscymłodzirewolucjoniściirewolucjonistki,przebywa-
jącyzdalaodswoichrodzinnychstroniniemogącyzpowodunieznajomościpol-
skiegowpełnizaadaptowaćsięwotaczającymichpolskimśrodowisku,tworzyli
wWarszawierosyjskąkolonię23.
Napływającydomiastaimigranciżydowscymogliswobodniewybie-
raćmiejscezamieszkania,alezregułyosiedlalisięwokolicachzwycza-
jowozajmowanychdotądprzezŻydów.Ustanowionyw1824/1825roku
rewirżydowskiobejmowałpółnocno-zachodniączęśćmiasta,powszech-
nienazywanąDzielnicąPółnocną.SkładałysięnaniącyrkułyIII,IV,V
iVI,przyczymtylkowcyrkułachIViVŻydzistanowilizdecydowaną
większość24(zob.mapa).Totamrozegrałasięwiększośćopisywanychtu
wydarzeń.TaczęśćWarszawyodznaczałasięwysokągęstościązaludnienia
izabudowy.Byłatodzielnicadrobnejwytwórczościihandlu.Obokboż-
niciszkółekżydowskichkrajobrazDzielnicyPółnocnejdopełniałyliczne
zob.B.Nathans,BeyondthePale:TheJewishEncounterwithLateImperialRussia,Berkeley–Los
Angeles2002.
21S.Corrsin,Warsaw…,s.34.
22J.Nalewajko-Kulikov
,Mówićwewłasnymimieniu.Prasajidyszowaatworzenieżydowskiej
tożsamościnarodowej(do1918roku),Warszawa2016.
23
C.Bobrovskaya,TwentyYearsinUndergroundRussia:MemoirsofRank-and-FileBolshevik,
London1934,s.10–11.
24
B.Garncarska,Beajotmacawaha-chomri…,s.3;P
.Wróbel,JewishWarsawBeforethe
FirstWorldWar[w:]TheJewsofWarsaw,red.A.Polonsky
,(Polin:StudiesinPolishJewry
3),London2004,s.166.
