Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.4.Systemprawa
29
Prawowewnątrzpaństwowejesttworzoneprzezorganydanegopaństwaiobowiązuje
najegoterytorium,apodmiotamitegoprawasą,wzależnościodgałęziprawa:np.osoby
fizyczne,osobyprawne,organyadministracjialboinnejednostkiorganizacyjne.
Prawopubliczneregulujestosunkiprawne,wktórychconajmniejpojednejstronie
występujeorganpaństwaluborgansamorząduterytorialnegoalboinnejorganizacji
realizującejzmocyprawainteresypubliczne.Organytemająkompetencjędowład-
czegokształtowaniasytuacjiprawnejinnychpodmiotówprawa,mogąrealizowaćwo-
becnichbezpośredniprzymuszpowodunieprzestrzeganiaprawa.Stronystosunków
publicznoprawnychniemająrównorzędnegowzględemsiebiestatusuprawnego.
Organpubliczny,np.naczelnikurzęduskarbowego,może,powołującsięnaprzepis
rangiustawowej,zmusićpodatnikówdookreślonychzachowańnawetwbrewichwoli.
Wprawieprywatnymstatusstronstosunkówprawnychjestrównorzędny,żadna
znichniedziaławobecdrugiejzpozycjiwładczej,ponieważsąoneautonomicznymi
podmiotamiprawaprywatnego,którymprzysługująwłasne,chronioneprawemsfery
interesów.Ztychprzyczynpodmiotyprawaprywatnegonazasadziedobrowolności
mogąsamekształtowaćwzajemnerelacjeprawne.Wraziepowstaniamiędzynimi
sporusprawęrozstrzygasądpaństwowylubinnyorganpowołanyprzezstrony(np.sąd
polubowny).Owniesieniusprawyiozakresiejejrozstrzygnięciaprzezsąddecyduje
zainteresowanypodmiot.Egzekucjasądowajesttakżewszczętaiprowadzonawzakresie
wskazanymprzezuprawnionypodmiot.
Gałęzieprawaobejmująspójneiusystematyzowanewedługprzyjętychzałożeńnormy
prawneregulująceokreślonerodzajestosunkówprawnych.Sąonewyodrębnianenie
tylkozewzględunametodęregulacji(władczalubniewładcza),aletakżezuwagi
naprzedmiotregulacji.Doprawapublicznegonależąnastępującegałęzieprawa:
prawokonstytucyjne,prawoadministracyjne,prawofinansoweiprawokarne;do
prawaprywatnegozaliczasięprawocywilneorazprawopracy,któreprzedewszyst-
kimzewzględunaimperatywneprzepisychroniącepracownikawcorazmniejszym
zakresiemacechyprawaprywatnego.Kompleksoweregulacjeprawneodnoszące
siędojednegoprzedmiotu(np.ustawa-Prawobankowe,ustawa-Prawowłasno-
ściprzemysłowej)niestanowiągałęziprawa,gdyżprzepisywnichzawartenależą
doróżnychgałęziprawa.Zreguływramachgałęziprawawyodrębniasiędziały,
np.wprawiecywilnym(gałąźprawa)wyodrębniasiękilkadziałówtegoprawa,wtym
częśćogólną,praworzeczowe,prawozobowiązań,prawospadkowe,praworodzinne
iprawonadobrachniematerialnych.
Naukaprawawyodrębniatakżedyscyplinynaukoweidydaktyczne.Tytułemprzykładupra-
wogospodarczeniejestgałęziąprawaanidziałemprawa,jestnatomiastdyscyplinądydak-
tyczną,jegozakresprzedmiotowywyznaczająbowiemprzepisynależącedoróżnychgałęzi
prawa,jestonoprzedmiotemwykładunawielukierunkachstudiów,wtymnakierunkach
