Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
33
Wasercuga,zuwaginaskoncentrowanieautoranaswychsprawachosobistych
orazniemalcałkowitemilczenienatematzmiangranicczyprzynależnościpań-
stwowejmiejsc,wktórychaktualniemieszkał,dająniewielkiwglądwnastroje
społeczneczyperspektywęgminżydowskichwichrelacjachzwładzami.
Badanianadtakzakreślonymzagadnieniemmogąnatrafićnakilkapodsta-
wowychprzeszkód.Popierwsze,niełatwamożeokazaćsiępróbarekonstruk-
cjimotywacjiposzczególnychdecydentów.Zpewnościąniezawszeargumenty
zapisanewprotokołachposiedzeńlubnawetwwewnętrznej,nieupublicznianej
korespondencjiodzwierciedlałyrzeczywisteintencje.Zapewnienieoprzyznaniu
szerszychprawdlatychŻydów,którzybędąporzucaćtradycyjnymodelfunk-
cjonowania,podobniejakdeklaracjaozawieszeniuprawpolitycznychjedynie
nakilkanajbliższychlatmogłybyćtylkopustądeklaracją,wygodnymsposo-
bemnazamknięciedyskusjiistworzenieiluzjinaprzyszłość.Racjonalizujące
argumentymogłybyćpróbązamaskowaniapoglądówwyrastającychzwielo-
wiekowychuprzedzeńreligijnychispołecznychwzględemgrupyuznawanejza
obcączygorszą.
Podrugie,mimoprzyjęciazałożenia,żelokalneaktystosowaniaprawa
odzwierciedlająpraktykę,jesttozpewnościąjedyniejejwycinek.Zuwagina
koniecznośćselekcjimateriałuźródłowego,azarazemjegonierównomierny
stanzachowanianiemożnawykluczyć,żezbadanearchiwalianiesąwskali
krajureprezentatywne,tymbardziejżeadministracjadopierobyłatworzonana
nowo.Należyteżpodkreślić,żewybórarchiwówpołożonychwtych,anieinnych
miastachnieumożliwiłgruntownejanalizyróżnicmiędzymiastaminarodowymi
(dawniej:królewskimi)aprywatnymi(spośróddziesięciusiedzibdepartamen-
tówjedynieSiedlcemiałytradycjęmiastaprywatnego).Istnienieodmienności
międzynimiwzakresieskutecznościdziałaniaaparatupaństwowegodlamniej
więcejtegookresusugerowanojużwliteraturze77.Zresztąwogólewpaństwie
tym-jaktrafniedostrzegłznawcaprawaiustrojuKsięstwaMarianKallas-
Dustrójrzeczywistyznacznieróżniłsięodustrojukonstytucyjnego”izjawisko
to,choćwróżnymstopniuwystępującewewszystkichpaństwachkonstytu-
cyjnych,DwKsięstwieszczególniejaskrawouwidoczniłosięwustrojuadmini-
stracyjnym”78.Nawiasemmówiąc,administracjazostaładodatkowoosłabiona
wrazzrozpoczęciemkampaniirosyjskiejNapoleonaizawiązaniemKonfederacji
77G.Dynner,Yankel’sTavern.Jews,Liquor,andLifeintheKingdomofPoland,NewYork
2014,s.7.Próbązaradzeniatejpotencjalnejsłabościbyłosięgnięciedoaktwytworzonych
przezadministracjędóbrCzartoryskich(dziękujęprof.MałgorzacieKarpińskiejzawskazówkę
wtymzakresie)orazdojednostkiarchiwalnejwzbiorachAGAD(KRSW
,4142)dotyczącej
ważnegomiastaprywatnego,jakimbyłZamość.Cenneźródłazośrodkówprywatnychpozy-
skanorównieżzzespołuCentralneWładzeWyznaniowe(dalej:CWW),przechowywanego
wtymżearchiwum.JeślichodziostatusSiedlec,byłyonemiastemprywatnymdo1807r.
78M.Kallas,Organyadministracjiterytorialnej...,s.I-II.Autortenuzupełniłswojąmyśl
następująco:Drzeczywistestosunkibyływistocieuzależnioneodtreściaktówprawnych
rozwijającychnormykonstytucyjneorazprzepisówwykonawczychdonichwydawanychprzez
organyróżnychstopni,jakiodzasadstosowanychwdziałaniachwładzadministracyjnych”.
