Pod presją nowoczesności

Aleksandra Oniszczuk

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-235-5398-4

DOI:

https://doi.org/10.31338/uw.9788323553984

Wydawnictwo:

Uniwersytet Warszawski

Rok wydania:

2021

Liczba stron:

465

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Oniszczuk, Aleksandra. Pod presją nowoczesności. Red. . Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2021, 465 s. ISBN 978-83-235-5398-4, doi: https://doi.org/10.31338/uw.9788323553984

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Oniszczuk, A.

T1 Pod presją nowoczesności

PB Uniwersytet Warszawski

PP Warszawa

YR 2021

SN 978-83-235-5398-4

DOI https://doi.org/10.31338/uw.9788323553984

Bibliografia BibTex:

@Book{ 261837, author = "Oniszczuk, Aleksandra", editor = "", title = "Pod presją nowoczesności", publisher = "Uniwersytet Warszawski", year = "2021", address = "Warszawa", isbn = "978-83-235-5398-4", doi = "https://doi.org/10.31338/uw.9788323553984" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Oniszczuk, Aleksandra

ED -

TI - Pod presją nowoczesności

PB - Uniwersytet Warszawski

CY - Warszawa

PY - 2021

SN - 978-83-235-5398-4

ER -

DOI - https://doi.org/10.31338/uw.9788323553984

Netografia (standard APA):

Oniszczuk, Aleksandra. Pod presją nowoczesności [baza danych online] Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2021 [dostęp: 04 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/pod-presja-nowoczesnosci-aleksandra-oniszczuk-261837. doi: https://doi.org/10.31338/uw.9788323553984

Żydzi, Napoleon, Księstwo Warszawskie, Jews, modernizacja, modernisation, władze Księstwa Warszawskiego wobec Żydów, Duchy of Warsaw, authorities of the Duchy of Warsaw and the Jews

Książka stanowi pierwszą całościową próbę opisania polityki władz Księstwa Warszawskiego (1807–1815) wobec Żydów. Było to państwo na granicy epok, między światem feudalnym a XIX-wiecznym marzeniem o postępie. Wprowadzało mechanizmy nowoczesn...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-235-5398-4

DOI:

https://doi.org/10.31338/uw.9788323553984

Wydawnictwo:

Uniwersytet Warszawski

Rok wydania:

2021

Liczba stron:

465

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Podziękowania9
Wstęp 11 Stan badań17
Źródła26
Problemy badawcze i struktura pracy30
interpretacyjne36
Uwagi dotyczące zapisu cytowanych źródeł41
Rozdział 1. Państwo, jego władze i mechanizmy działania 42 1.1. Zarys historii Księstwa Warszawskiego42
1.2. Władze Księstwa Warszawskiego – czyli kto?46
1.2.1. Władze centralne48
1.2.1.1. Komisja Rządząca i dyrektoriat48
1.2.1.2. Monarcha48
rezydenci49
1.2.1.4. Władze centralne w okresie przejściowym (1813–1815)52
1.2.2. Władze departamentowe, powiatowe i miejskie53
1.2.3. Krytyka administracji55
1.2.4. Środowisko władzy57
1.3. Procedury administracyjne65
1.3.1. Sposób rozstrzygania spraw żydowskich interesantów – procedury uniwersalne czy szczególne?72
1.3.1.1. Dbałość o legalność działań72
1.3.1.2. Przypadki pozytywnego rozstrzygania spraw żydowskich85
1.4. Kahał jako quasi-państwowy organ administracyjny87
Rozdział 2. Prawa obywatelskie i polityczne oraz program „cywilizowania” 106 2.1. Uwagi wstępne106
2.2. Wzory polityki żydowskiej z innych porządków prawnych107
2.3. Polityka wobec ogółu mieszkańców w Księstwie Warszawskim125
2.4. Polityka wobec Żydów w Księstwie Warszawskim127
2.5. Koncepcja „cywilizowania” Żydów – diagnoza sytuacji, zakładany rezultat, proponowane środki134
prawnej Żydów143
2.5.2. „Cywilizowanie” przez edukację151
2.5.3. „Cywilizowanie” przez „urządzenia policyjne”162
2.5.4. „Cywilizowanie” przez służbę w oddziałach zbrojnych167
2.6. Reakcje Żydów na zawieszenie praw obywatelskich i politycznych178
2.7. Podsumowanie. Kwestia intencji członków najwyższych władz187
Rozdział 3. Podatki i inne daniny 192 3.1. Uwagi wstępne192
3.2. Wzory polityki żydowskiej z innych porządków prawnych194
w Księstwie Warszawskim203
3.4. Podatki i inne daniny pobierane w Księstwie Warszawskim tylko od Żydów214
3.4.1. Stan prawny i faktyczny do 1809 r216
3.4.2. Zmiany od 1809 r217
3.5. Procedura opłacania danin publicznych226
3.6. Egzekucja danin publicznych234
3.7. Podsumowanie239
Rozdział 4. Miejsce zamieszkania i nabywanie nieruchomości 250 4.1. Uwagi wstępne250
4.2. Wzory polityki żydowskiej z innych porządków prawnych251
4.3. Polityka wobec ogółu mieszkańców w Księstwie Warszawskim263
4.4. Polityka wobec Żydów w Księstwie Warszawskim264
4.4.1. Podział Warszawy na dwie strefy265
4.4.1.1. Sprawdzian istniejących przepisów: indywidualne prośby Żydów276
4.4.1.2. Projekt utworzenia dzielnicy żydowskiej w Warszawie280
4.4.2. Podziały przestrzeni miejskiej poza Warszawą283
4.4.2.1. Lublin: sprawa Wolfa Dresdnera jako sprawdzian przepisów284
4.4.2.2. Wschowa288
4.4.2.3. Kraków i Kazimierz290
4.4.2.4. Płock293
4.4.2.5. Inne miasta296
4.4.3. Nabywanie nieruchomości304
4.5. Czy dawne przywileje de non tolerandis Judaeis obowiązywały w Księstwie?317
4.6. Podsumowanie. Jaki był cel ograniczeń?328
Rozdział 5. Sfera zawodowa 339 5.1. Wzory polityki żydowskiej z innych porządków prawnych339
5.2. Polityka wobec ogółu mieszkańców w Księstwie Warszawskim351
5.3. Polityka wobec Żydów w Księstwie Warszawskim357
5.3.1. Żydzi wykonujący profesje „użyteczne” z punktu widzenia państwa362
5.3.2. Żydzi wykonujący profesje zwalczane przez państwo379
5.4. Osiedlanie się cudzoziemców wyznania mojżeszowego385
5.5. Podsumowanie. Pytanie o rolę Żydów w gospodarce Księstwa387
Zakończenie396
Wykaz skrótów412
Bibliografia414
Aneks436
Summary446
Indeks osobowy450
Spis wykresów, tabel i ilustracji460

Wstęp

przepisów,wzrostznaczeniaprawastanowionegokosztemprawazwyczajowego).

Toobiektywizującepodejściedotyczyzwłaszczazagadnieńadministracyjno-

-prawnychomawianychwrozdzialepierwszym.

WformułowanymwKsięstwieprojekciezmianmodernizacyjnychnakiero-

wanychnaspołecznośćżydowskąkluczowebyłyzwłaszczadwapojęcia:Dcywi-

lizowania”orazDużyteczności”,wywodzącesięzoświeceniowychprojektów

obecnychwpolskimdyskursieodkońcaXVIIIw.Pierwszeznich(szeroko

omówionewrozdz.1),choćniekiedyodnoszonebyłodoreformmających

objąćteżinnegrupylubogółmieszkańców,wprzypadkuŻydówoznaczało

postulatkulturowychispołecznychprzemian,którepodwzględemwyglądu,

zwyczajówiświatopoglądumiałyichupodobnićdospołecznościwiększościo-

wej,byuczynićznichDcywilnychchrześcijan”

.Zkoleikategoriaużyteczności

odwoływałasiędoogólnegopostulatuzapewnieniamaksymalnejprzydatno-

ścidlapaństwaispołeczeństwa,wpisującsięwnośnąwówczasetykęutyli-

taryzmu.Pojęciemiałouniwersalnezastosowanieistaleodnoszonojeteżdo

innychgrup

.Byłoonoszerokoobecneweuropejskichdebatachpoświęconych

Żydom.Wgroniepolskichpublicystówipolitykówpoglądokoniecznościuczy-

nieniazwyznawcówjudaizmuDużytecznychczłonkówspołeczeństwa”zaczął

zyskiwaćcharakterdogmatuuschyłkuRzeczypospolitejipojawiałsięnawet

wbroszurachżydowskichzwolennikówreform.WKsięstwieposługiwanosię

nimzarównowwewnętrznychdyskusjachministerialnych,wkorespondencji

zlokalnymiwładzami,jakiwdebaciepublicystycznej,irównieżwtymokre-

sieprzejmowalijeniekiedy-przynajmniejnaużytekoﬁcjalnychpism-sami

Żydzi

100

.Argumentyutylitarneprogramowostanowiłyuzasadnienieprojektów

irealnychposunięćwładzróżnychszczebliwramachpolitykiżydowskiej,poję-

cietonakartachtejpracybędziestalewracać.

Obaterminywyraźniewpływałynakształtmodernizacyjnegoprojektu,

wzałożeniuredeﬁniującwyobrażeniaomiejscuiroliŻydówwpaństwie.Wiele

wdrażanychostateczniedziałańdowodziłojednakżepowierzchownościowej

98Natentematnajpełniejzob.M.Wodziński,„Cywilnichrześcijanie”.SporyoreformęŻydów

wPolsce,1789–1830,w:KwestiażydowskawXIXwieku.SporyotożsamośćPolaków,red.G.Bor-

kowska,M.Rudkowska,Warszawa2004,s.9-42.

99Zob.np.pojawiającesięwpismachStaszicaprojektyedukacyjne-miałysłużyćwycho-

waniuużytecznychobywateli,Dwytworzeniuludzibezpośrednio,ekonomiczniepożytecznych,

ijednocześniezdolnychdobronieniakraju”,S.Czarnowski,Wstęp,w:S.Staszic,Uwaginad

życiemJanaZamoyskiego,oprac.S.Czarnowski,Kraków1926,s.XLI;C.Murphy,FromCitizens

toSubjects.City,StateandtheEnlightenmentinPoland,UkraineandBelarus,Pittsburgh2018,

s.51,60;T

.Kizwalter,Wstronęrówności,Kraków2014,s.30.

100Sformułowanietakiepojawiłosięnp.wprojekcieAbrahamaHirszowicza;zob.W

.Smo-

leński,OstatnirokSejmuWielkiego,Kraków1897,s.447.PrzykładyźródłowezokresuKsięstwa

zob.AGAD,CWW

,905,k.325;AGAD,RadaMinistrówKsięstwaWarszawskiego(dalej:

RMKW),II166,k.55;AGAD,RMKW

,II167,k.15-16,26;ArchiwumNarodowewKra-

kowie(dalej:ANK),AktamiastaKrakowa(dalej:AmK),MagistratKrakowa(dalej:Mag)I/42,

Protokółposiedzeniaradymunicypalnej,23VII1814r.

Brak wyników

Pod presją nowoczesności

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra