Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
B.Jodłowska,Pedagogikasokratejska,Kraków2012
ISBN:978-83-7587-969-8,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2012
28
RozdziałI.Problemimetoda
wszystkimwramachSokratejskiegonauczaniaiwychowania.Odczuwasię
brakliteraturynaukowejztegozakresu,któramogłabyposłużyćdoporówna-
nia.Bezniejłatwoonadinterpretacjęlubwręczbłądzenie.Ktoidziebowiem
ścieżkami,aniedrogą,tenzawszeskazanyjestnabłądzenie.Możnatylkomieć
nadzieję,żeionosięprzydaje,rodząckolejnepytaniawymagającebadań.
Jakwiadomo,dlajednychSokratesjestnajwybitniejsząpostaciąeuropej-
skiejkultury,ciągleinspirującą,dającądomyślenia,bezinteresowną,zatroska-
nąowartośćżyciaAteńczyków,oddającążyciewobroniewłasnychpoglądów,
dlainnychnatomiasttoosobakłótliwa,hańbiącademokracjęiAteny.Co
sprawia,żeotejsamejosobiemożnawydawaćtakbiegunowoodmiennesądy?
Czyniesprawdzasiętujakaśogólniejszaprawidłowość,wyzwalającajużna
samymwstępiezdumienieiprotest,któretrzebawyraźniedostrzec,mówiąc
otymfilozofieipedagogu?Czyniejesttak,żeprzezwszystkieczasywdziejach
kulturyujawniająsiędwieprzeciwstawnetendencje:pierwsza–reprezentu-
jącaaparatwładzy,przemocyiterroru,przypisującasobieprawocenzurowania
myśli,dyktowania„jedyniesłusznejprawdy”;idruga–przeciwnawszelkiemu
dogmatyzmowi,poszukującaprawdy,upominającasięowolnośćmyśliiczy-
nu,omożliwośćkrytykigłoszonychpoglądów,żądającapoddaniasądówpod
władzęrozumu?11Czykiedypojednejstroniestoiaparatwładzyiprzemocy,
apodrugiejpojedynczyczłowiek,chcącyzawszelkącenęgłosićprawdę,to
musibyćosobąprzegraną?Odpowiedźoczywiścieniejesttrudna,amecha-
nizmdziałaniaogólnieznany,niezależnieodczasów,wktórychwystępuje.
WystarczysiępowołaćnaNorwida,którywswoimwierszuCośtyAtenom
zrobił,Sokratesie?,napisanymwprawdzienapoczątku1856roku,alejakżecią-
gleaktualnym,pytawieluzasłużonychludziowartości,wimięktórychdziałali
izaktórecierpieli.PytaKościuszkę,Napoleona,Mickiewiczaiinnych–mą-
drych,zasłużonychiwielkichtegoświata.Oczywiścieumarlinieodpowiedzą,
alepytaniepowszystkieczasybędziewyrzutemsumienia,domagającymsię
refleksjinadmałościąitragizmemczłowiekaorazkoniecznościąprzebudowy
moralnejświata.PytanieNorwidaijegogłębokaprawda,którąsiędzielizludź-
mi,zmuszadowielkiejzadumynadnikczemnościączłowieka,gdydostanie
sięwsidłagłupoty,iwielkością,gdyjestmądrysiłąswojejrozumności.Ten
pięknyimądrywierszukazujesokratejskąprawdę,żemałośćczłowiekawynika
zbezmyślności,blokującejczynymoralniewartościowe.Wtymmiejscumusi
siępojawićteza:TylkoczłowiekprawdziwiemĄdry,awiĘcten,który
uświadamiasobieswojĄniewiedzĘ,boznasiebiesamego,potrafibyć
moralny.OnzdajesobiesprawĘznieuchronnościniewiedzyiwie,
żebrakwiedzyabsolutnejwymagapokoryiotwarciasiĘnaciĄgłe
11J.R.Barni,Męczennicymyśli,przeł.F.Jezierski,Koszalin1883,s.9.
