Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Pamięćpokomunizmie
właściwądlanurtuzwanegoantypolitycznąpolityką.Jegoistota
sprowadzałasię,jakmożnasądzić,doprzekonania,żeskoro
niesposóbliczyćnazmianęsystemuirealnyudziałwewładzy,
pozostajetylkoodbudowywaćpodmiotowośćspołeczeństwa,
tworzyćlubwzmacniaćwięzizbiorowe,wprowadzaćnowy
dyskurspubliczny,takbypowstałasiłazdolnabyćmożedo
wywieraniachoćbypewnejpresjinawładzęiograniczaniajej
skłonnościtotalitarnych.Pytaniempodstawowymbyło:jak
żyćwprawdzie.DZasadniczymterenemwalkizkomunizmem
–pisałJerzySzacki–jestnieto,ktomasprawowaćwładzę
ijakawładzamabyć,leczto,jakpowinnizachowywaćsięlu-
dzie,którzypodlegajązłejwładzyinarazieniesąwstaniejej
zmienić”19.Problemzostałwięcsformułowanywjęzykupsy-
chologicznymimoralnym,aniewjęzykurozwagiipolitycznej
kalkulacji.Najpełniejpolskąwersjęantypolitycznościznaleźć
możnawartykułachLeszkaKołakowskiego(Dziesięćtezonadziei
ibeznadziejności),JackaKuronia(PolitycznaopozycjawPolsce)
iAdamaMichnika(Ewolucjonizm).NaWęgrzechteorięanty-
politycznościsformułowałGyőrgyKonrád,wCzechosłowacji
obecnajestwmyśleniuprzedewszystkimeseistyidramaturga
VaclavaHavla.
Wperspektywieantypolitycznejkluczoweznaczeniemiało
samookreśleniesięwjęzykuetycznym.Międzyzwolennikamiwol-
ności,tolerancji,podmiotowości,niezależności,pluralizmuato-
talitarnymaparatemwładzy(ważnebyłowłaśnietakieokreślenie
przeciwnika–totalitaryzmtowcielonezło,pojęcieDtotalitaryzmu”
miałowyraziścieideologiczny,anieopisowycharakter)toczyła
sięjawnawalka,wktórejniebyłomiejscaaninakompromis,
aninajakieśukładaniesię.Stronaopozycyjnaustawiałasiępoza
iponadpodziałamiideologicznymi.Tworzyławspólnotęotwartą
dlawszystkich,którzyzgadzalisięzpodstawowymipryncypiami
etycznymi.Niebyłotumiejscanapodziałnalewicęiprawicę,
nanurtchrześcijańskiilaicki,nazwolennikówkonserwatyzmu
imodernizacji.Nienegowanoróżnictradycji,biografii,ale,co
pokazujemiędzyinnymiksiążkaMichnikaKościół,lewica,dialog
czyBogdanaCywińskiegoRodowodyniepokornych,istotniejsza
