Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Budowaniepolskiejdemokracji
23
opozycji,którazadeklarowałagotowośćwspółdziałaniazwładzą,
zrezygnowała(conajmniejnaczasrozmów)zposługiwaniasię
wsferzepublicznejjęzykiemniezbywalnychprawjednostkiietycz-
nychpryncypiów.Aprzecieżtenwłaśniejęzykjednoczyłodlat
siedemdziesiątychpolitycznąopozycję,pozwalającukształtowaćjej
tożsamośćicele.Zarazemjęzyketycznywyznaczałgranicemiędzy
władząaspołeczeństwem,namiinimi,wykluczająctychostatnich
pozastającysiępodmiotzwanyspołeczeństwemczywręcznarodem.
Całaretorykaantypolitycznejpolityki,zjejostrympodziałemna
częśćobywatelskąiwładzę,którawyznaczałaprzezlatahoryzont
politycznejwyobraźni,zostajeniemalzupełnieodrzucona.Również
stronarządowaporzucanietylkojęzykgeopolitycznynarzucony
przezdominacjęsowiecką,alewycofujesięrównieżzideologicznego
uprawomocnieniasystemu(odwołańdoideologiimarksistowskiej,
interesówklasyrobotniczejitympodobnych).Zaciekawienie
badaczamożebudzićto,żemniejwięcejod1987rokudajesię
zaobserwowaćwyraźnąprzemianęjęzykapropagandy.Pojawiają
sięnowesłowa:Dotwartość”,Dpluralizm”,(Dpluralistyczneotwar-
cie”),Dreforma”,Dconsensus”.Dlapodkreślenia,żeniejesttotylko
zmianajęzyka,alezwrotwpostawiePZPR,wskazujesięisilnie
akcentujenowącechęwładzy–ajestniądeterminacja,gotowośćdo
podjęciaradykalnychzmian(tocośwyraźnieinnegoniżDzdecydo-
wanie”zroku1982czyDświadomośćzagrożeń”zroku1981).Nie
mówisięjuż:Dbyła«Solidarność»”,Dwrogowie”,Dagentura”,lecz
oficjalneśrodkiprzekazuzaczynająoperowaćneutralnymiśrodkami
językowymi,jaknaprzykład:Dludzieopostawachopozycyjnych”,
Dzwolennicyprzeciwstawnejalternatywyustrojowej”18.
OpozycjaiekipaJaruzelski–Kiszczakspotykająsięwięcna
gruncienowegojęzyka,wktórymwięcejjestmowyopokoju
społecznym,mechanizmachindeksacji,pluralizmiepoglądów
iinteresów,kontrolispołecznej,prawnymograniczeniuwładzy
niżodawnychracjachideologicznych.Tenpragmatyczno-ju-
rydycznyjęzykkonstytuujenowecentrumpolityczneinowy
sposóbuprawomocnieniawładzy.
Szczególnieznaczącajesttuoczywiściezmianajęzykaopozycji
politycznej,którachętnieposługiwałasiędotejporyretoryką
