Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OBRAZTEORETYZUJĄCY,OBRAZTEORETYZOWANYIHISTORIASZTUKI
23
dziełjakosymptomówpsychikiartystykształtowanejprzezhistorycznewarunki.
Opisoweokreśleniawłaściwościpracwychylająsięwstronępojęćpozwalających
uzyskaćpożądaneiodpowiedniosugestywne,synonimicznelubmetaforyczne
współbrzmieniazupatrzonymiprzekazamiźródłowymilubtekstamiiteoriami
przyjętymizainterpretacyjnekody,takimijaknsaturnijskie”koncepcjepamięci
obrazowejAby)egoWarburgaimelancholijnegosmutkuJuliiKristevy(Andrzej
Turowski),teoriaafektuwinyiwstyduRuthLeys(LuizaNader)czypsychoanaliza
Jacques)aLacana(Jean-FrançoisChevrier,MichaelNewman).
Takisposóblekturydzieł,wplatającejspostrzeżenianaichtematwsiatkę
tekstówiteoriidobranychodpowiedniodoprzyjętegokierunkuinterpretacji,jest
wewspółczesnejhistoriisztukinormą,czymścałkowicienamiejscu.Przyjmujących
tęformułęanalizzezbioruCzytelnośćobrazówniemożnauczciwiesprowadzićdo
surowejtezyBal,żeregułąhistoriisztukijestuprzedmiatawianiedziełwroliilustra-
cjipodporządkowanychdyskursowiteoretycznemuisystemompojęćustalonych
pozanimi.Niewątpliwieanalizyte,popartegłębokimnamysłem,wwielumiejscach
błyskotliwe,wnosząistotnewartościpoznawcze.Zdrugiejstronywypadajednak
przyznać,żezideąobrazuteoretycznegoniewielejełączy.Podtymwzględemna
ichtlezdecydowaniewyróżniasięjedynietekstŁukaszaKiepuszewskiegoDryf
obrazu,wktórymjedenzpejzażymorskichujawniaswojąteoretyzującąaktywność.
Nadzwyczajwnikliwaanalizaoglądowabierzewnawiasznaczenietegozespołu
pracokreśloneprzezpowstałypóźniejodautorskikomentarzteoretycznyiskupia
sięnaopisiepercepcyjnegodziałaniaukładuform,któregoefektykażąskorygo-
waćtwierdzeniaartysty,atakżezrewidowaćtezystawianewdotychczasowych
interpretacjach.Wyprowadzonezdoznańwzrokowychpróbyichprzekładuna
językokreśleńodnajdująpodpowiedziwsłownikachodległychodzasobupojęć,
którymoperowałStrzemiński,jakrównieżodznanychkodówodczytywaniajego
malarstwa.Impulsempodważającymzastanymodelwiedzyonim,itoszczególnie
wnewralgicznympunkcieteoretyzacjiczasowegowymiaruobrazu,jesttunieco
innegojakwłaśnieintensywnyoglądipodążającyzanimuważnyopisdziałania
wizualnościpejzażu.Wrezultacienatomiastwyłaniająsięnowewnioskiodnośnie
dochronologiitwórczościartystyrozpiętejmiędzymalarskąpraktykąateorią,czyli
wnioskidotyczącejejujęciawwymiarze,którystanowicentrumzainteresowania
historiisztuki.
Dryfobrazudajeprzykładpodjęciakierunkuwyznaczonegoprzezherme-
neutykęobrazuBoehmaiodpowiadającegonaswójsposóbpostulatomBal,aby
obrazuczynićprzedmiotemteoretycznym,azarazemdowodzi,żejesttonajzu-
pełniejmożliwebezopuszczaniaterytoriumhistoriisztuki.Wgruncierzeczyta
optykabadawczamieścisięwramachzasady,którąwskazywałjużniemalprzed
półwieczemjedenznajwybitniejszychmetodologówdyscypliny,OttoPächt,zasady
cierpliwejwytrwałościwopisierozumianymjakoformapodążaniazauważnym
oglądem,ujmowaniaspostrzeżeń,ajednocześniepowstrzymywaniaikorygowa-
AdamMickiewiczUniversityPress©2021
