Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OBRAZTEORETYZUJĄCY,OBRAZTEORETYZOWANYIHISTORIASZTUKI
21
zacelkrytycznegonatarcia,upatrującwnichustalonegoirelatywniestabilnego
paradygmatudlagłównegonurtubadańhistoryczno-artystycznych.Dyskurshistorii
sztukiwostatnichdekadachuległwyraźnemuzróżnicowaniuiteoretycznemuroz-
proszeniu.Wydajesięzarazem,żewskazanaprzezBaliBoehmadwukierunkowość
związkówbudowanychmiędzyobrazemadyskursemoobrazietymwyraźniejdaje
sięzauważyć,imbardziejwspółcześnibadaczeskłonnisązaszczepiaćnoweteorie
nagrunciehistoriisztukiiprzekształcaćjewinterpretacyjnenarzędziamające
służyćhistorycznemuwyjaśnianiudzieł.Wświetletegozjawiskaproblematyka
sprowadzaniaobrazówdoteoriinietraci,awręczzyskujenaaktualności.Rozma-
itekierunkiteoretyzacjinieoddaliłysięwistocieodparadygmatuikonologii,lecz
przynosząkolejnewariantydawnego,ikonologicznegomodelulekturydziełajako
nośnikaiświadectwatreścipodpowiadanychprzezcoraztonowedyskursy.Obraz
odczytujesięnajpierwwedlepewnychtekstówikoncepcjiobieranychzakodjego
pozawizualnegoznaczenia,costanowiuwspółcześnionyodpowiednikanalizyiko-
nograficznej,anastępnietakodczytaneznaczenieinterpretujesięwedługaktualnych
tekstówiteoriiokreślającychszerszepoleodniesieńideowych,ideologicznychczy
mentalnościowychdlategoobrazujakowytworukultury,wktórejuformowały
sięumysłowośćartystyijegopodejściedosztuki,abywefekcieobrazprzemówił
głosemświadectwaiwspółczesnejdiagnozytejkultury-costanowiodpowiednik
interpretacjiikonologicznej.Założeniainterpretacyjnecodosensuobrazujako
symptomuokreślonejmentalnościzwykleprzytymuprzedzająiwarunkujądobór
tekstówiteorii,zapomocąktórychprzekładasięówobraznapasującedoobranego
kierunkuinterpretacjipojęciaiznaczenia-takjakwikonologii.
Mimosygnalizowanychpowyżejzastrzeżeń,jakiebudzićmogąpróbyjed-
noznacznejklasyfikacjitekstówoobrazachwramachjednejzdwóchostrospola-
ryzowanychprzezBalkategorii,albopostronieafirmującejobrazjakoprzedmiot
teoretyczny,albopostronieuprzedmiatawiającejobrazjakoilustracjędyskursu
teoretycznego,kategorietezachowująprzydatność,jeśliuznaćjeniezakryterium
generalnejrozprawyzhistoriąsztuki,leczzawyznacznikidwóchpunktóworienta-
cyjnychdlamożliwegookreśleniapozycjizajmowanejprzezkonkretnetekstygdzieś
pomiędzynimi.Uznając,żeanalitycznawerbalizacjaczyteoretyzacjaobrazuraczej
niesięgażadnejzobuskrajności,ideeobrazuteoretycznego(kierunekprzekładu
prowadzącyodwizualnościdziełakujejteoretycznemuwysłowieniu)iobrazusteo-
retyzowanego(kierunekprzekładuprowadzącyodgotowejkoncepcjiteoretycznej
iustalonegoprzezniąkoduznaczeńdoujęciadzieławjejramy)widzęniejako
przeciwnebieguny,coodpowiadałobypolaryzującemuustawieniusprawyprzezBal,
leczjakoprostopadłewektorypółositworzącychrazemukładwspółrzędnych,który
pozwalaodnosićposzczególnetekstydojednejidrugiejskali,awefekcieobserwo-
waćrelatywneróżnicemiędzytekstami,albobardziejwysnuwającymiodczytanie
obrazuzuważnejanalizyoglądowej,albobardziejsprowadzającymiobrazdoroli
ilustrowaniaprzyjętejteoriiiodzwierciedlaniaokreślonychprzezniąznaczeń.
AdamMickiewiczUniversityPress©2021
