Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OBRAZTEORETYZUJĄCY,OBRAZTEORETYZOWANYIHISTORIASZTUKI
13
jakbymożliwybyłtuprzekładndosłowny”
,ściśleadekwatnyiwtymsensiepraw-
dziwy
11
.Innymisłowy,zakładasiętutajprymatstabilnego,pojęciowegosignifé,
dlaktóregoformawizualnastanowijedyniesignifant,bezstratniezastępowalne
przezinnesignifant-werbalnyekwiwalent.Rezultatemoparciahistoriisztukina
logocentrycznejkoncepcjiwiernegoprzekładujestdopatrywaniesięwobrazach
znaczeńzgodnychztymi,któreujmująsłowa.Wtakiotosposóbbadaczennad-
używająobrazówjakoilustracjiwduchuwierności,poktórej-wedługBenjamina-
poznajesięzłetłumaczenie”12.
ZwyczajowipodporządkowywaniaobrazówdyktatowiteoriiBalprzeciwsta-
wiakoncepcjęichteoretycznejaktywnościwywiedzionązideiDamischa.Miejsce
obrazusteoretyzowanego,czyliwprzęgniętegowteoretycznydyskursiuprzedmio-
towionegowrolijedynieilustracyjnejdlanaukowychwywodów,mazająćobraz
jakoprzedmiotteoretycznypełniącyfunkcjęczynną,stymulacyjnąisprawcządla
procesukonstruowaniateorii-czyli,jednymsłowem,obrazteoretyzujący.Kluczo-
wymprzesłaniemksiążkiWędrującepojęciawnaukachhumanistycznychjestapel
otakienwzmocnienieprzedmiotu”badańskupionychnaobrazach,abytowłaśnie
ówprzedmiotmimowszystkozyskałstatusnadrzędnywntrójstronnejrelacji”za-
wiązującejsięmiędzynim,badaczemiramąkulturowąprzyjętejoptykibadawczej
13
.
Mimowszystko,toznaczyzuwzględnieniemcałejwiedzyotym,żeżadenprzed-
miot,tekstczyobraznigdynniemówisamzasiebie”
,leczmożeprzemawiaćjedynie
poprzezpodmiotjegoanalizyosadzonywswojejkulturze-przemawiaćnmową
pozorniezależną”
.Nierozerwalnyzwiązekprzedmiotu,podmiotuikulturowej
ramybadawczegowgląduokreślaBalmianemfokalizacji,którawytwarzaobraz
badanegoprzedmiotu;obraztonrzecz,naktórąsiępatrzyinadajejejznaczenie”14.
Przywszystkichniezbędnychzastrzeżeniachwskazującychnafakt,żeobrazjako
przedmiotteoretycznypozostajezapośredniczonywpodmiocie,oglądzieikulturze
recepcji,Balwzywadopowrotunadrogęclosereading,pozwalającąwpraktyce
uważnejlekturyuchwycićteoriotwórczypotencjałprzedmiotuwizualnego,jego
istotnyudziałnwwytwarzaniuznaczenia,któreustalaanaliza”
,aktórenigdynie
jestustaloneuprzednio,umocowanewswoichźródłach,zastaneigotowe,lecz
zawszeperformatywne,bopowstającekażdorazowowpercepcyjnymakcie,wpro-
cesielekturowejinterakcjizpodmiotembadacza15.Postulatzwróceniasięwtych
warunkachkusamemuobiektowianalizywizualnej,takdalece,jaktowogólejest
możliwe,wyrażastanowiskowręczodwrotnedorzekomejnobojętności”naprzed-
miot,którąniesłuszniezarzucałholenderskiejbadaczceAndrzejLeśniak,przeciw-
stawiającjejpodejściedoobrazówkierunkowiwyznaczonemuprzezoryginalną,
11
12
13
14
15
Tamże,s.94,114.
Tamże,s.94.
Tamże,s.31-32.
Tamże,s.88.
Tamże,s.32.
AdamMickiewiczUniversityPress©2021
