Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
9
iideałwychowawczysąsynonimiczne,aichtreśćwinapodlegaćdalekoidą-
cejmodyfikacji.13Powstępnymprzejęciukontrolinadwładzącelempodsta-
wowymPPRstałasięreorientacjacałegosystemupolitycznego,prawnego,
gospodarczego,zasadkulturowych,formżyciaspołecznego.Zachodzące
zmianyinstytucjonalnenależałojednakpodbudowaćjeszczejednymskład-
nikiem,adaptacjidonowychwymogówmusiałulecdotychczasowyczłowiek
ijegomentalność.Dozakładanychrewolucyjnychprzemianpotrzebnybył
nowytypjednostkiludzkiej,pozbawionywadicechcharakterystycznych
dlastaregoświata.Stądstalepowtarzającesiędeklaracjekomunistówpod-
kreślającewręczadoracyjnystosunekdoczłowieka14,wyrażonychoćbywsło-
wachBolesławaBieruta:
Dlanas,ludziPartii,troskaoprostegoczłowieka,człowiekaozwykłym_alejakżeczułym
_sercu,troskaolepszejegożycie,olepszyjegolosiprzyszłośćjestsprawąnajświętszą.15
ZgodzićsięmożnazliteraturąpochodzącązokresuPRL,żeideałwycho-
wawczylat1944_1948powiązanybyłzkoncepcjąwychowaniademokra-
tycznego.16Tyletylko,żeniemiałonnicwspólnegozmyśląkomunistyczną,
cowięcejbyłwobecniejalternatywny,choćnieantytetycznywcałości.Po-
wstającepowojnieniekomunistycznekoncepcjenowegoczłowiekaobejmu-
jątwórczośćtakichosób,jak:HenrykRowid17,KazimierzMaj18,JózefPieter19
czyMariaOssowska.20Opragnieniuwychowanianowegoczłowiekaw1946r.
pisałnałamachTygodnikaPowszechnegoks.JanPiwowarczyk,którydo-
strzegałkoniecznośćprzetworzeniaobyczajumoralnego,ukształtowania
nowegoideałukulturymoralnej,połączeniawczłowiekudwóchtypówpo-
staw:indywidualistycznejikolektywistycznej,dążyłdostworzeniaczłowie-
kareligijnego,opartegonaregułachwychowaniapersonalistycznego.21
13Ł.Kurdybacha,Ideałwychowawczywrozwojudziejowym,[Warszawa]1948,s.38_
39.
14J.Szczepański,Ludzieiinstytucje.PowstawanieustrojuPolskiLudowejiprzekształ-
ceniaspołeczeństwapolskiego,[w:]Ludzieiinstytucje.Stawaniesięładuspołecznego.Pamięt-
nikIXOgólnopolskiegoZjazduSocjologicznego,Lublin,27_30VI1994,Lublin1995,s.18.
15Cyt.za:S.Dybowski,ProblemyrewolucjikulturalnejwPolsceLudowej,Warszawa
1953,s.9.
16Twierdzitaknp.H.Chylińska,Ideałwychowawczywokresierewolucjispołecznej
wPolsce(1944_1948),Warszawa1981,s.80.
17H.Rowid,Podstawyizasadywychowania,Warszawa1946.Autorzginąłwobozie
hitlerowskimw1944r.,alejegopowstającapodczaswojnyksiążkazostaławydanaipocząt-
kowocieszyłasiędużympowodzeniem.
18KazimierzMaj,prezesZwiązkuNauczycielstwaPolskiego,wielokrotniewypowiadałsię
zpozycjiniekomunistycznychnatematkoniecznościbudowynowegoczłowieka,obywatela
idemokraty.NajbardziejznaneinajszerszejestjegowystąpienienaZjeździePedagogicznym,
14_16lutego1946r.,gdziewygłosiłreferatpt.Wychowanienowegoczłowiekaiobywatela.
K.Maj,Podstawyideologicznepolitykioświatowej,GłosNauczycielski1946,nr1;idem,
OreformęwychowaniawPolsce,ibid.,1946,nr4.
19J.Pieter,Ideałwychowawczynowejszkoły_człowiekuspołeczniony,NowaSzkoła
1945,nr4_5;idem,Wychowanieludziuspołecznionych,ibid.,nr7;Ibid.,nr8;idem,Technika
iorganizacjawychowaniauspołecznionego,ibid.,1948,nr7_8.
20Wzórobywatelawustrojudemokratycznym,Warszawa1946.Por.idem,Wzórobywatela
jakowytycznawychowania,NowaSzkoła1945,nr4_5.
21J.Piwowarczyk,Wobecnowegoczasu(zpublicystyki1945_1950),Kraków1985,
s.294_303.Ks.J.Piwowarczykpisał:Wychowaćchcemynowegoczłowieka.Niewtymoczy-
