Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Onaturalizacjiprawa
Wartozauważyć,żewiedzaprawniczasensustrictomacharakternormatywny0
Normyprawneokreślają,jakiezachowaniasązakazane,nakazaneidozwolone;
orzeczeniasądoweiinnedecyzjeprawnesąnormamiindywidualno-konkretny-
mi;teoriedogmatycznoprawneokreślają,jakinterpretowaćprzepisyprawaijak
rozstrzygaćfaktyczneczyteżwyimaginowaneprzypadkiprawne;statusteorii
prawajestbardziejzłożony,gdyżzawieraonazarównokonstrukcjenormatyw-
ne,jakideskryptywne.Niechcęprzeztopowiedzieć,żewewszystkichtychsfe-
rachwiedzyprawniczejmowaotaksamorozumianejpowinności.Dlaprzykładu,
wydajesię,żepowinnośćustanawianaprzeznormyprawnejest–zintuicyjnego
punktuwidzenia–silniejszaniżpowinnośćinterpretowaniaprzepisówzgodnie
zjakimiśteoriamidogmatykówprawa.Teróżniceniemająjednakznaczeniadla
tezy,żeto,conazywamwiedząprawnicząsensustricto,macharakternormatyw-
ny,aniedeskryptywny.
Zdrugiejstrony,wiedzaprawniczasensulargojestwdużejmierzeopisowa.
Takjestzpewnościąwprzypadkuteoriisocjologicznychipsychologicznych,któ-
reodnosząsiędopraktykiprawniczej.Niecobardziejskomplikowanyjestcasus
filozofiiprawa:modelekonstruowanenajejgrunciemogąbyćzarównodeskryp-
tywne,jakinormatywne.Napytanieonaturalizacjęwiedzyprawniczejsensulargo
możnazatemodpowiedziećwnastępującysposób:socjologiczneipsychologiczne
teorieopisujące(wyjaśniające)praktykęprawnicząsąpoprostuczęściąwiedzy
naukoweji–jakotakie–niestanowiąwyzwaniadlaobrońcówtezyomożliwości
naturalizacjiprawa.Filozofiaprawastanowiprzypadekodrębny,alewpisującysię
wbardziejogólnyproblemnaturalizacjifilozofiijakotakiej(podobnąuwagęsfor-
mułowaćmożnapodadresemteoriiprawa,jeśliwogóletedwiedziedzinydasię
odróżnić).Ztegowzględuponiżejinteresowaćbędziemniejedyniekwestiana-
turalizacjiwiedzyprawniczejsensustricto(zwyjątkiemteoriiprawa).Zacznęod
pytaniaomożliwośćnaturalizacjinormprawnych,alewczęściostatniejtegoeseju
postawiętezę,iżnaturalizacjimogą–ipowinny–podlegaćtakżeinneelementy
wiedzyprawniczej(orzecznictwoiteoriedogmatycznoprawne).
2.Separacja
Zwolennicyseparacjisferyfaktycznejinormatywnejuznają,żeprawaniespo-
sóbznaturalizować,czyliżemiędzyWPaWNnieistniejeżadna,nawetniestandar-
dowa,relacjalogiczna.Byćmożenajbardziejspektakularnegoprzykładudoktryny
separatystycznejdostarczarealizmetyczny,któregoprzedstawicieletwierdzą,że
normymoralne,wartości,awedleniektórych–moralniedobrestanyrzeczy–ist-
niejąniezależnieodtego,jakprzedstawiająsięfakty.OrzecznikaUdobry”,jakchce
GeorgeEdwardMoore,niedasięzdefiniowaćwkategoriachnaturalistycznych,bo
dobroniemanicwspólnegozwłasnościaminaturalnymi;cozatymidzie,norm
27
