Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
10
miałowielkieożywieniezainteresowaniaepokąnapoleońskąwEuropie,wynikające
znowegopostrzeganiaepokiisamegoNapoleonajakobohateraromantycznego,
sprowadzeniajegoszczątkówzeŚwiętejHelenydoFrancjiiichpogrzebuwHôtel
desInvalideswParyżuwroku1840,atakżepojawieniesięcorazwiększejilości
prachistorycznychdotyczącychepoki.Dlajednych,naprzykładJózefaZałuskiego,
którynamawiałbyłychszwoleżerówdospisywaniawspomnień,własnewspomnie-
niamiałydaćodpórniekiedyfałszywym,innyrazemniesprawiedliwympracom
historykówzagranicznych(np.Adolphe'aThiersaHistoireduConsulatetdel'Empi-
re),stanowiącznimiswoistąpolemikę15.Niektórzywchodziliwdyskusjęzinnymi
autorami,tworzącwtensposóbswoistąpublicystykępamiętnikarską.Sądzićmożna,
żewmiaręupływuczasurosłaliczbarelacji,wktórychautorzyukazywalizdarzenia
zprzeszłościwpozytywnymdlasiebieiswoichbohaterówświetle,abywpływaćna
ocenyinnych.WrazzfiaskiemopcjiprorosyjskiejucieleśnianejprzezAleksandraIi
KrólestwoPolskiepowstałepoKongresieWiedeńskim,postaćNapoleonaodzyski-
wałanaznaczeniu.Jednakżedlawiększościautorówbyłytowspominkiwkręgu
domowymczyprzyjaciół.JakpisałAleksanderFredrowTrzypotrzy:nTerazza-
siadłszyprzykominkuchętniegwarzęoCesarzuNapoleonie.Młodepokoleniesłu-
chajakoStefanieBatorymalboJanieSobieskim,boprzeszłość,którejpamięćnie
sięgawąskiemaprzedziały(...)Słuchająmniemłodzi,ajagawędzęipierwejdru-
gichniżsiebieutrudzę”16.Wpewnymokresiewręczpisanoopladzenłgarstwa”i
nbardostwa”,którasięrozpanoszyła.PrzykłademmożebyćwspominanyprzezGu-
stawaOlizarastaruszek,któryciąglemówiłoLegionach,oSanDomingo,oWąso-
wiczuiopowiadałnróżneepizodykampanii1812roku.RozmowysynaStanisława
pułkownikazcesarzemFrancuzówostosunkachczystopowiaturadomyskiegodo-
tyczące!”17.Wtymczasie,jakzauważyłKazimierzWładysławWójcicki,nznaleźli
siępisarzeunas,którzyzczasówtejkampanii,zaczęliukładaćpowiastkiiobrazki.
Treściąbyłynadzwyczajneprzygodywojownikównaszych,nieopartenietylkona
żadnymrzeczywistympamiętniku,alenawetbujnejwyobraźni,miałychwilowe
powodzenie,dopókisięnieprzekonano,żesąonetłumaczeniemzfrancuskichw
tymrodzajuopowieści”18.Ztegowzględuspotykamysięzprzypadkamiwspo-
mnień,codoautentycznościktórychmożemymiećwątpliwościwcałości(np.A.
WołowskiegoczyGnoińskiego).Wprzypadkuinnych,zwłaszczatychpisanych
15Przykłademmogąbyćm.in.:JózefZałuski,LaPologneetlesPolonaisdéfenduscontreleserreus
etlesinjusticesdesécrivainsfrançaisMM.Thiers,Ségur,Lamartine,parunancienofficier,JosefZ.,
Paryż1855itegoż,WspomnieniaopułkulekkokonnympolskimGwardiiNapoleonaIprzezcałyczas
odzawiązaniapułkuwr.1807dokońca1814,Kraków1862AndrzejNiegolewski,LesPolonaisà
Somo-Sierraen1808,enEspagne,Paris1854;WojciechChrzanowski,Quelquesconsidérationssur
laCampagnede1812,Paris1857;G[eorge]Zenowicz,Waterloo.Dépositionsurlesquatrejournées
delacampagnede1815,Paris1848.
16AleksanderFredro,Dzieła,t.XI:Trzypotrzy-Zapiskistarucha,Warszawa1880,s.46.
17GustawOlizar,Pamiętniki1798-1865,Lwów1892,s.127
18K.W.Wójcicki,Pamiętnikihistoryczne.PrzyczynekdodziejówkrajowychzkońcaXVIIIipoczątku
XIXstulecia,nGazetacodzienna”,243(1859),s.3.Sądzę,żetakimiksiążkami,którebardziejoddają
legendyitworząmitologięniżopowiadająprawdziwehistoriesąchoćbyksiążkiMichałaCzajkow-
skiegoGawędyiOwruczanin.
