Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
9
żach14.Stosunkowonielicznajestgrupaosób,którestykałysiębezpośredniozNa-
poleonemzracjiwykonywanejpracy(jaknaprzykładJ.Frank,karczmarzzŁomży,
właścicielHoteluAngielskiego),sprawowanejfunkcji(np.J.Śniadecki)czyteż
osobyznającegoprzedewszystkimzrelacjiinnych(jakchociażbyK.Koźmian,St.
Staszic,F.Wężyk).Stosunkowoniewielkągrupęstanowiąprzekazyosóbpostron-
nych,spotykającychsięzNapoleonemprzypadkowo(np.J.Nieławicki,bernardyn
wKownie)czytych,którewidziałycesarzawmiejscachpublicznych.Zazwyczaj
ichrelacjepotwierdzająstereotypowewyobrażenia.Wtychdwóchostatnichgru-
pachznajdziemywiększyudziałprzedstawicielipochodzenianieszlacheckiego.
Zoczywistychwzględówwiększośćautorówstanowiąreprezentanciziem,
któreweszływskładKsięstwaWarszawskiego,czyliWielkopolski,Mazowsza,
częściowoMałopolski.ZnajdziemywśródnichtakżenielicznychGalicjanczy
przedstawicieliLitwy(zwłaszczatejwileńskiej).Imdalejnawschódtymosoba
Napoleonapojawiasięwpamiętnikachrzadziejiwzasadziejedyniejakoodległa
postaćwystępującawkontekściewydarzeńmilitarnychczypolitycznychepoki.
Uczestnicyiświadkowieepopeinapoleońskiejpozostawiliposobieróżnego
rodzajuświadectwa,wktórychpojawiasiępostaćNapoleona.Sątoszerokopojęte
pamiętnikiobejmującezasadniczopamiętnikiklasyczne,wspomnienia,dzienniki,
diariuszepodróżyczyteżdziałańwojennych,kronikibądźkrótkiehistoriedziejów
Polski,pisaneprzezświadkówwydarzeń,cosprawia,żeichzapisymającharakter
wyraźniepamiętnikarski.Mimo,żeowegatunkiróżniąsiępodwzględemliterackim
ietymologiczniehistorycznym,totraktujęjecałościowojakojednągrupęźródeł.
Oczywiściedlahistorykanajwiększąwartośćprzedstawiajątekstypisanenabieżą-
co,wtokuwydarzeńiniepodlegającepóźniejszymzmianom,czylilistyidzienniki.
Niestetydysponujemyznikomąilościądziennikówpochodzącychzepoki,choćbyw
formiekalendarzowychnotatek(przykłademmogąbyćzapiskiWąsowiczazpodró-
żyzeSmorgońdoParyża).Niektórzyautorzywspominają,żekorzystalizeswoich
zapiskówprzygotowującpóźniejpamiętniki.
Tylkonielicznepamiętnikipowstałykrótkopowydarzeniach.Możemytuna
przykładwymienićpamiętnikiE.Sanguszkispisanejużw1815r.,L.Radziwiłłowej
(spisanewkrótcepowydarzeniach,zredagowaneprzed1830r.),A.Potockiej(za-
pewniała,żeniepoddawałaichzmianompo1821r.).Alewiększośćznichpowstała
wielelatpóźniej,główniewlatach50-60tychXIXwieku.Niewątpliwywpływnato
14Stwierdzała,żemimoiżżyciewMalmaison(gdziebyłaczęstozapraszanaprzezJózefinę)było
swobodniejszetojednakżenbliższaznajomośćzbohateremniejestrzeczązawszełatwą,bowszelka
swobodaiwolnośćwobectakwielkiegoczłowiekazupełnieustaje.WMalmaisonnależałamdotea-
trówamatorskich,wktórychHortensjagraławyśmienicie,EugeniuszBeauharnaisdobrze,akrólowa
Karolina,żonaMurata,siostraNapoleona-źle.TalmaiMichotuczylinasról”.KiedypaniKonstancja
czasamichciałaodtegosięusunąćnNapoleonzawszemnieprosił,ażebymmutejprzyjemnościnie
odmawiała.Poprzedstawieniach,rozmowabyłazawszeweselszaiswobodniejsza.Popowrociedo
ParyżaopróczspacerówpoTuileriach,zdarzałomisię,żezcesarzowączasamiwychodziłamwieczo-
remnamiastoincognito,podczastychwycieczeknierazzabawnemieliśmyzdarzenia”,por.Łubieński
R.,GenerałTomaszPomianhrabiaŁubieński,t.I,s.181.
