Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nacjonalizmfrancuski...
(peuple)znarodemmilczącozałożono,żekażdyfrancuskiobywateluważa
sięzaFrancuzatakżewujęciunarodowym.Cocharakterystyczne,francusko-
języczniWallonowieiSzwajcarzyniesąuważanizaFrancuzów
132
.Zarazem
rewolucjoniściniepozostawiająmiejscadlamniejszościnarodowych.Cifana-
tycyuniformizacjiistandaryzacjiniewyobrażalisobie,żewbudowanymho-
mogenicznymspołeczeństwiemożebyćktoś,ktonieczujesięFrancuzem.Jeśli
jednostkitakieistnieją,towinnyzostaćzasymilowaneprzeznacisknarodowej
szkoły,urzędówiarmii.Innymisłowyitam,gdziekończąsięgraniceFrancji,
tamkończąsięFrancuzi;zarazemjednakwgranicachtejżeFrancjiniema
miejscanajakąkolwiek—takżenarodową—odrębność.Parafrazującrewo-
lucyjnądewizęmożnarzec,żestworzonokoncepcjęNationuneetindivisible.
Rewolucjoniścifrancuscydokonaliścisłegopołączeniaobywatelstwa
znarodowościąipróbowalitenapriorycznydogmatwcielićwżyciezapomocą
instytucjipaństwa,którezadekretuje,anastępniewychowaidealnegoFran-
cuza,którybędzieczułsięzwiązanywyłączniezOjczyzną;będziejednostką
wyalienowanązewspólnotylokalnej,któranierzadkobyłanatyleodrębna
kulturowoijęzykowo(Bretania,Prowansja,AlzacjaiLotaryngia,wspólnota
żydowska),iżmożnasobiepostawićuzasadnionepytanie,czypierwotnie
jestonawogólefrancuska,czyteżstanowiodrębnąirównorzędnąwspól-
notę.JednakjużfilozofowieOświeceniawszelkieanomaliemniejszościowe
traktowalijakocośnienormalnego,niszczącegopostulowany,homogenicz-
nycharakterspołeczeństwa.Innyjestnienormalny,dziwny,barbarzyński.
WystarczyprzeczytaćhasłoŻydziwEncyklopediifilozoficznej(1764)Wolte-
ra
133
.HannahArendtanalizującpojęcieobywatelstwa,jakieobowiązywało
wXIXwieku,zwracauwagę,że—wbrewtemu,cosięwydaje—pojęciepraw
obywatelskichwcaleniebyłowtenczasuzasadnianeuniwersalnymcharakte-
remprawczłowieka,leczposiadaniemobywatelstwapaństwanarodowego,
czylipartycypacjąwdanejwspólnociepolitycznej,zracjirównoczesnego
posiadaniaprawobywatelskichiprzynależnościdodanegonarodu.Takon-
cepcjanieprzewidywałamożliwościistnienialudzi,którzyżyjąwdanym
132
H.Seton-Watson,Nationsand…,s.6.
133
Voltaire,nJuifs”
,[wi]Idem,Dictionnairephilosophique[1764].Oeuvres,t.XXX,Pa-
ris1829,s.446-92.
–62–
