Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Recepcjeideowe
reformyrolnej,chociażsposóbjejprzeprowadzeniabyłodmienny.Wspólnota
programowadotyczyłaustawodawstwasocjalnego,prawiwolnościobywatel-
skich,walkizwyzyskiem,ochronypracynajemnej,uspołecznienianiektórych
gałęziprodukcji.WażnedlaWitosabyłykwestieustrojowe,jakjednoizbowy
parlamentczysposóbwyboruprezydenta.25Postulowałkoniecznośćwspółpracy
zsocjalistamiDjakotakimi,którzymająwspólnąodpowiedzialnośćzacałość
iprzyszłośćPolski”.26Krytykowałichjednakzaodmowęwspółpracyprzytwo-
rzeniugabinetówrządowychibrakwspółdziałaniaprzypracachnadustawami
socjalnymiigospodarczymi.
27
Witosganiłsocjalistówzapasywizmioportunizm
wwalceorealizacjęreformspołecznychorazniedocenianiechłopów,głosując
wSejmietaksamo,jakposłowieendeccy,bybardziejichobciążać.Okazjądo
szczególnieostrejkrytykiPPSbyłopoparciezamachumajowegow1926roku
iobalenierząduWitosa:D[ł]przedstawicielesocjalistówztymisamymiludźmi,
naktórychdziśwskazująjakonazbrodniarzy,wyjętychnawetspodprawaisądu,
siedzieliprzezszeregmiesięcywrządzie,razemprowadzilitęsamąwspólną
robotę[ł].Prowadzilirozmowęzemnąnaparędniprzedwypadkami,snując
planywspólnejpaństwowejpracynabliższąidalsząprzyszłość,apotemrzucili
kamieniempotępienia”.28
Pozamachumajowymw1926rokuludowcyisocjaliściprzeszlidoopozycji
wobecobozupiłsudczykowskiegoibroniliwartościdemokracjiparlamentarnej,
tworzącCentrolew.WlatachtrzydziestychXXwiekuSLzWitosemorazPPS
wychodziłyzpodobnychprzesłanekkrytykistosunkówkapitalistycznych,uznając,
żewyczerpująsięmożliwościrozwojowekapitalizmu,dlategonależałoprzebu-
dowaćstosunkispołeczno-ekonomiczneiprzejśćdonowegoustrojuopartego
nawarstwachpracujących.Witosiludowcywskazywalinakształtowanieustroju
agrarnego,odmiennegoodkapitalizmuisocjalizmu,zatemwtymzakresiepre-
ferowaliodmiennewizjenowejformacjiustrojowej.Istniaływięcróżnicenatury
ideowejiwynikającezpraktykidziałania,którestawiałypodznakiemzapytania
ewentualnątrwałośćzawieranychsojuszy.29
25
J.Jachymek,StosunekruchuludowegodoinnychruchówpolitycznychwIIRzeczypospolitej,
[w:]Sojusznicyiprzeciwnicył,s.32–36.
26
OpolitycePSL.MowyposłówWitosaiDębskiegonakongresiePSLwgrudniu1924roku,
Cieszyn[b.d.w.],s.4–29.
27
W.Witos,Czasyiludzie,Tarnów1926,s.10–15.
28
Tenże,Dzieławybrane,t.2,s.296;tenże,KochaniBraciaWłościanie,PrzyjacieleiWspółpra-
cownicy,DWłościanin”29V1926,nr121,s.1–2;tenże,KochaniBraciaWłościanie,Przyjaciele
iWspółpracownicy,DGazetaGrudziądzka”30V1926,nr63,s.1–2;tenże,KochaniBracia
Włościanie,PrzyjacieleiWspółpracownicy,DPiast”30V1926,nr23,s.1–3;tenże,Kochani
BraciaWłościanie,PrzyjacieleiWspółpracownicy,DWolaLudu”2VI1926,nr44,s.303–304.
29
PrezesWitososytuacjiwewnętrznejwPolsce.PrzemówienienazjeździeRadyNaczelnej
StronnictwaLudowego,DGazetaGrudziądzka”23IX1933,nr112,s.1;W.Witos,Prze-
mówienienaposiedzeniuRadyNaczelnejSL,DZielonySztandar”24IX1933,nr70,s.2;
39
