Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Paweł
37
corazważniejsząosobąwwarszawskimświecietowarzysko-intelektualnym
-iodegrał,jakmisięzdaje,istotnąrolęwodrodzeniusiężydowskiegożycia
religijnego.Alebyłotoniecopóźniej.Przedtem-zaskakującemnierozmowy.
WczasiejednejznichPawełwygłosiłdłuższywywódnatematzwiązków
socjalizmuzreligią,zreligijnąinspiracjąideisocjalistycznych.Byłotobardzo
ważnedlamnieidotejporynajednejzpółekstoikilkaksiążekklasyków
socjalizmu(przedmarksistowskich)orazomawiającychreligijneaspektysocja-
listycznychidei.WszakjużwtedyPawełzacząłskupiaćsiębardzowidocznie
nahistoriiidei,filozofiispołecznejiideachsocjologicznych.Inaczejniżmy
zHelenką-dlamniemyślenieteoretycznebyłobardzopociągające,alezara-
zemposzukiwanieempirycznejprawdyniemniejważne.Badanieidei,myśli
-owszem,towspaniałezajęcie,alebadaniespołeczeństwa-postawludzi-
ichdziałania-jeszczebardziejpociągające…Znaczniepóźniejduchbadacza
terenowegonarodziłsięwPawle,gdyprzedstawiłemmupomysłzbadania
Mławy-mojegonapoły,obokGdańska,rodzinnegomiasta.Wymyśliliśmy
projekt,którybyłstudiumdoświadczeniaiocenypolskiejtransformacji1.Tym
razemtojawprowadzałemPawławtajnikibadaniaterenowego,wtajniki
sondażu.Zresztąkumojemuzaskoczeniuszybkoopanowałsztukęinterpre-
tacjitabelekzwynikamisondażu!Zdajemisięjednak,żezafascynowałogoto
nienadługo,bojużjegoentuzjazmiudziałwdrugimbadaniumieszkańców
MławyiSzczecinkabyłmniejszy2!
Chciałbymjednakwrócićdowcześniejszychczasów,dolat70.,któremiały
ważnywpływnanaszeprzyszłeżycie.Niewątpliwiebyłtoczasważnychmoral-
nychwyborówdlaPolaków,aszczególniedlaludzinaukiczyszerzej-dla
inteligencji.Niewątpliwiejużpierwszelatanpoluzowania”,jakmawiałStefan
Nowak,mójwielkipatronnaukowyipromotor,przyniosłyfalęnowychpubli-
kacji-przekładybardzowieluwybitnychdzieł,wtymtakżenczysto”socjolo-
gicznych,oczymwcześniejmożnabyłotylkopomarzyć.Nowawładzauwo-
dziłaswymrzekomymracjonalizmemichęciądemokratyzacji.Wielunaszych
starszychkolegówwstąpiłodoPZPR-wkońcupartiamogłasiępochwalić
liczbątrzechmilionówczłonków!Wśródnichbyłowielu-późniejwybit-
nych-intelektualistówinaukowców,opozycyjnychbądźopozycjisprzyjają-
cych.Patrzyłemjednaknanichbezsympatii:doświadczenieMarca)68roku
stanowiłoważną,równieżmoralnie,lekcję:niemożnalegitymizowaćwładzy,
którapokazałatakniedawno,jakiejestjejprawdziweoblicze.Ibyłempewien,
żezeswejideologiiniezrezygnowała,nawetjeślidziękiGierkowiprzybrała
1Drugarewolucjawmałymmieście.ZmianaustrojowawoczachmieszkańcówMławy
iSzczecinka,OficynaNaukowa,Warszawa2001.
2Porewolucji.Konsolidacjademokracjiwmałychmiastach:MławaiSzczecinek,Wydaw-
nictwaUniwersytetuWarszawskiego,Warszawa2012.
