Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wzorypreferencjiprzestrzeniarchitektonicznej
43
Tabela1.Typyorganizacjiprzestrzennych
Typyprzestrzeni
Przestrzeń
ostałychcechach
Przestrzeń
ozmiennych
cechach
Przestrzeń
nieformalna
Charakterystyka
obejmujeobserwowalneiukryte
własnościprzestrzeniorazumysłowe
wzorce–projektystymulujące
zachowaniaczłowieka
obejmujewłaściwościprzestrzeni
oaksjologiczniezmiennychcechach
obejmujekulturowozdeterminowane
wewnętrznewzoryprzestrzeni
Przykłady
budynki,osiedla,miasta
przestrzeniespołecznie:
ucieczkowe[szpitale]
–przyciągające[kawiarnie]
dystans:społeczny[plac]
–intymny[ławka]
Źródło:opracowaniewłasnenapodstawieA.Bańka,dz.cyt.
Ważnąrolęwprocesiepostrzegania,wytwarzania,naznaczaniaiprzyswajaniaprze-
strzeniodgrywająszczególnekategorieprzestrzenne[tab.2].
Tabela2.Schematytypologicznekategoriiprzestrzennych
Kategoria
Elementyirelacjeorganizujące
Elementyirelacjeorganizująceprzestrzeń
przestrzenna
przestrzeń
wterminologiiLyncha
Centrum
porządkujeistrukturalizujezachowania
ludzkiewzorganizowaniuprzestrzeni
nacentrum–peryferie,bliskość
punktówodniesieniawzględem
otoczenia[centralność,zamknięcie],
miejscewewnętrzne/zewnętrzne
węzeł–strategicznyośrodek,wktórymożna
wejść[połączeniadróg,skupiska]
miejsce–tworzybliskość[koncentracjabrył]
iograniczenie[przestrzeńwydzielona]:
–piramidaegipska[celdrogiżyciowej],
–kula[kształtdoskonały=doskonałość],
–ratusz,kościół[landmarki]
imiejsce
kanał–droga,wzdłużktórejporuszasię
obserwator
kategoriewertykalneihoryzontalne,
oś–pionoweipoziomeelementy,ekspansja
stronyświata,ciągłość[np.góra–dół,
[przepływ,ruch]:tarasy,schody,korytarze,
Kierunek
przód–tył,lewa–prawa,pion
rampy,rzeki,fontanny
–poziom,nad–pod,przed–za]
strukturydróg–ruchokrężny[np.procesja
wokółkościoła],ruchprogresywny[most,
rzeka,siećkorytarzy,schodyspiralne]
strefa,dzielnica–tereny,wktóremożna
mentalniewejść,mającejedenwspólny
strefa,miejscewydzieloneze
identyfikującyjecharakter
Teren
względunapodobieństwoelementów
składowych[ograniczoność/bliskość]
cechyfizyczne–różnorodneczęści
otematycznychciągłościach:faktura,forma,
detal,typ,topografia
–granice[charakterformalny/
nieformalny,łączą/dzielą]
Dostępność
–drogi[elementlinearny]
granica,brama,cieśnina
przestrzenna
–przejścia[drzwi,bramy,wrota,progi,
mosty]
Przestrzeń
sakralna/
dom,cmentarz,pomnik,plac,świątynia
charyzmatyczna
Źródło:opracowaniewłasnenapodstawieB.Jałowiecki,Przestrzeńjakopamięć,„StudiaSocjologiczne”
2[97]/1985,s.135–139;Ch.Norberg-Schulz,Bycie,przestrzeńiarchitektura,Warszawa2000,s.18–24;K.Lynch
cyt.za:Ch.Norberg-Schulz,dz.cyt.,s.39–59.
