Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
AgataDiec
PRZESTRZEŃARCHITEKTONICZNAWUJĘCIUPSYCHOLOGII
ŚRODOWISKOWEJ
Historiębadańzzakresupsychologiiśrodowiskowejnaświeciemożnapodzielićnatrzy
etapy:badaniarozproszone,bezjednolitychpodstawteoretycznych[etap1],czaswyra-
finowanychujęćteoretycznych[etap2]oraz[wetapie3]współpracaróżnychkierunków
psychologiiorazarchitektów,planistów,geografów,socjologówitd.Badaniapolskiej
psychologiiśrodowiskowejkoncentrująsię,odmiennieniżnaświecie,naaspektachdo-
tyczącychproblematykipracyczyrozwojujednostki,niezaśnaglobalnymśrodowisku.
Brakjestrównieżanalizuwarunkowańfizyczno-przestrzennychzachowańimechani-
zmówzachodzącychwmentalnejprzestrzenijednostki8.Skutkiemwspółdziałaniana
grunciepolskimpsychologów,architektówigeografówbyłowprowadzeniepojęcia
psychologiaarchitekturyjakoskładowejpsychologiiśrodowiskowej9.Wpsychologii,
badajączachowaniaczłowieka,możnapokusićsięostwierdzenie,iżjestonpoddany
mechanizmomemergencji,gdyżzjawiskapsychiczne,zachodzącnawielupoziomach
wzajemnieodsiebiezależnych,wyróżniająsięzłożonościąidynamicznympojawia-
niemsięnowychwłaściwości.Wieleprostychprocesów,począwszyodwspółdziałania
neuronówwukładzienerwowym,poprzezłączącejeimpulsy,dopowstanianowych
jakościnapoziomieumysłu[reprezentacjawiedzy],dajeefektniezwykłejzłożoności
dziękizjawiskusamoorganizacji10.To,codajepoczątekkażdejzmianie,związanejest
zpobranieminformacjiześrodowiskatakwewnętrznego,jakizewnętrznego;rodzajem
tegoostatniegojestniewątpliwieprzestrzeńarchitektoniczna.„Oddziaływanieotoczenia
naczłowiekajestprzymusoweidlategowpływarchitekturynaczłowiekaróżnisięod
wpływuinnychdziełsztuki,zktórymimożeonposzukiwaćkontaktulubnie”11.
ORGANIZACJAPRZESTRZENIARCHITEKTONICZNEJ-PRZYKŁADY
Organizacjaprzestrzeniarchitektonicznejpełniważnąrolęwzachowaniachprzestrzen-
nychczłowieka.Wyróżniasiękilkapoziomóworganizacyjnych[tab.1].
Wsposóbpodobnydoklasyfikacjitypóworganizacjiprzestrzenimożnakategoryzo-
waćróżnezachowania[np.zachowaniauliczne],stosującgrupykwalifikatorówtypu:
przyciągająca/odpychająca,swojska/obca,ruchliwa/spokojna,wąska/szerokaitd.12.
Wzależnościodsytuacji,samopoczuciainastrojujednostkisytuacjaprzestrzennamoże
wydawaćsięmniejlubbardziejrozległa,malowniczalubnieciekawa,spokojnaibez-
piecznalubniepokojąca,anawetgroźna13.
8Zob.badaniam.in.Szumana,Znanieckiego,Ostrowskiej,Tomaszewskiego,[w:]A.Bańka,dz.cyt.
9J.Lenartowicz,Opsychologiiarchitektury.Próbainwentaryzacjibadań,zakresprzedmiotowyiwpływ
naarchitekturę,Kraków1992;tenżePsychologiaarchitektury,[w:]Encyklopediapsychologii,W.Szewczuk
[red.],Warszawa1998,s.520–526.
10Psychologia–podręcznikakademicki,J.Strelau[red.],t.2,Gdańsk2000,s.505–508;K.Winkowska-
-Nowak,D.Batorski,H.Peitgen,Wprowadzeniedodynamikispołecznej,Warszawa2003.
11J.Nowicki,Kształtprzestrzenimieszkalnej,Warszawa1980.
12B.Jałowiecki,M.Szczepański,Miastoiprzestrzeńwperspektywiesocjologicznej,Warszawa2002,s.390.
13Tamże,s.341.
