Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.1.Założenia,aparatpojęciowyimetodologiabadańzperspektywylingwistycznej
wsobieelementuwartościującego,niestanowiistotnegozaproszeniado
postrzeganiadanegozjawiskawkategoriachinnego.G.LakońiM.John-
son
69
,atakżeZ.Kövecses
70
wskazują,żenawettakiennieprzejrzyste”,
silnieskonwencjonalizowanemartwemetafory(ang.deadmetaphors)
obecnewjęzykumogąbyćnadalaktywnenapoziomiemyśliimogąmo-
tywowaćdalszemetaforyczneekstensje,zatemonenadalnmetaforami,
którymiżyjemy”iwrzeczywistościnietakmartwe,jakmożnaby
sądzićzpozoru
71
.
Istotnącechąmetaforyzacjimyślowejjestto,żetranspozycjapomiędzy
domenaminiemacharakteruokazjonalnego.G.Lakoń72wysuwawtym
kontekściehipotezęregularnościmetafory(ang.invariancehypothesis)isu-
gerujezasadęregularności(ang.invarianceprinciple).Metaforymyślowe
zzałożeniaporządkująpostrzeganieświataiwprowadzająsystematyczne
odwzorowania.Naprzykładkonceptualizacjaczasuwkategoriachpieniądza
wedługmetaforyCZASTOPIENIĄDZ,motywujeszeregpodrzędnychsko-
jarzeń,wktórychcechyzwiązanezpieniędzmiprzenoszonenamyślenie
imówienieoczasie,którymożebyćnoszczędzany”intracony”,któregomo-
żemynmiećwnadmiarze”,alektóregomożemyteżniemiećwcale(np.Za-
rezerwujędlaciebietrochęczasuwpiątek.Straciłamprzezciebiecałydzień.
Niemamdlaciebiedzisiajczasu).Systematycznośćwybranychmetaformoże
byćbardzowyraźna.Naprzykład,koncentrującsięnametaforzepojęcio-
wejŻYCIETOPODRÓŻ,G.LakońiM.Turnerwskazują73,żemetaforata
kontrolujebardzoszerokizakreskonceptualizacjidoświadczeńludzkich
isposóbmówieniaonich.Łączysięzsystematycznymodwzorowaniem
rammyślowych,gdzieczłowiekprzeżywającyswojeżyciepostrzeganyjest
wkategoriachpodróżnika,jegocelewidzianejakonmiejscadocelowe”,
środkiprowadzącedorealizacjitychcelówndrogami”,doradcynprze-
69
G.Lakoń,M.Johnson,Metaphorsł;G.Lakoń,meDeathł
70
Z.Kövecses,Metaphor.APracticalIntroduction,Oxford2010,s.xi.
71
Przykłademmogątubyćangielskieterminy:uppersidownersstosowanewodniesieniu
dosubstancjipobudzającychitrankwilizatorów,którewytłumaczyćmożnajakoekstensje
metaforycznepowstałenapodstawiewyrażeniaMyspiritsroseijemupodobnychodnoszą-
cychsiędonpodniesienia”nastroju(zob.JohnI.Saeed,Semantics,Chichester2009,s.381).
Onżywych”inmartwych”metaforachzob.takżenas.401in.tejksiążki.
72
Np.G.Lakoń,meInvarianceł;G.Lakoń,mecontemporarył
73
G.Lakoń,M.Turner,MoremanCoolReason.AFieldGuidetoPoeticMetaphor,Chicago
1989.
51