Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęptłumaczki
_
nach.Spośródnaukzaśta,którajestbardziejpożądanazewzględunaniąsamą
iprzezwzglądnapoznanie,jestwwiększymstopniumądrościąniżta,którajest
pożądanazewzględunajejwyniki,anaukagórującanadinnymijestwwiększym
stopniumądrościąniżnaukapomocnicza.Mędrzecbowiemniemożepodlegać
niczyimrozkazom.Leczsammusirozkazywać,iniemożesłuchaćinnego,alena
odwrót,mniejmądrymusigosłuchać.”10OdwołaniesiędoArystotelesapozwala
Geulincxowipodkreślićznaczeniemetafizyki.Postawienieznakurównościmię-
dzymetafizykąamądrościąmożnaodczytaćjakowskazanie,jakiemiejscezajmuje
metafizykawdociekaniachfilozofa.Takrozumianastanowijużnietylko,jakwy-
nikałoznazwaniajejwiedząpierwszą,początekipunktodniesienia,alejestteż
zwieńczeniemposzukiwań,bojestmądrością.
Zanimprzystąpimywięcdozdobywaniawiedzypierwszej,uświadamiamyso-
bienaszącałkowitąniewiedzęcodoprawdylubfałszuwszystkichrzeczy,tezczy
stanów,ato,wedługGeulincxa,jestwłaśniewątpienie.Wjednejzdysputmetafi-
zycznychczytamy:DNiczymbowieminnymjestnieznać,niżniewiedzieć,żejest
prawdziwe(...).Niewiebowiem,żejestprawdziwe,niewietakże,żejestfałszywe,
atozaisteniejestniczyminnymniżwątpieniem”11.Myśltęodnajdujemyteż
wMetafizyceprawdziwej:DWątpićniejestniczyminnym,niżniewiedzieć,czy[coś]
jestprawdziwe,czyfałszywe;itymsamymcodotwierdzeniatakjesteśnieświa-
domy,żeniewiesz,czyjestprawdziwe,niewiesztakże,czyjestfałszywe–tym
samymcodoniegowątpisz”12.Stan,októrymmówimy,jeststanemwątpienia
wewszystko.Niemabowiemniczego,nawetnajbardziejniedorzecznego,czego
niemożnabywtedyuznaćzaprawdziwe;niemateżniczego,nawetnajbardziej
oczywistego,czegoniemożnabyuznaćzafałszywe.Wjednejzdysputmetafi-
zycznychczytamy:DZałożeniepozostawiaprawdziwośćrzeczynierozstrzygniętą,
albowiemtaksamodobrymjestzałożenietego,cojestprawdziwe,jakitego,co
fałszywe;owszemtodrugiebardzoczęstojestlepszeniżtopierwszedlatego,że
fałszjestwieloraki,prawdazaśwkażdejkwestiitylkojedna,stądzaśwynika,że
wygodniejszeiłatwiejszejestzałożeniefałszyweniżprawdziwe.(...)Cowięcej,za-
9
10Arystoteles,Metafizyka,982a.PrzekładnajęzykpolskiK.Leśniak,w:Arystoteles,Dzieła
wszystkie,PaństwoweWydawnictwoNaukowe,Warszawa1990,tom2.
11Nihilenimaliudestignorare,quamnescireverumesse(...).Nescitenimverumesse,nescitetiamfalsumesse;
hocprofectonihilaliudestquamdubitare;A.Geulincx,Dysputymetafizyczne,Isagogiczęśćdruga,Teza
VI.
12
Dubitarenonestaliudquamnescire,utrumverumsit,utrumfalsum;ethocipsoquoddepropositionesic
ignaruses,utnesciasansitvera,nesciasetiamansitfalsa–hocipsodeilladubitas;A.Geulincx,Metafizyka
prawdziwa,Wprowadzenie,SekcjaII,17.
