Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęptłumaczki
_
7
niejestumieszczane,nicniezmieniasię,jakuznajewyroczniamądrości”5.
Prawdziwąmądrośćoddoktrynyperypatetyckiejróżniwięcprzedewszyst-
kimto,żerozpatrujeonarzeczy,jakimisąsamewsobie,odwodzącjeodtego,
conakładająnanieludzkiezmysłyiumysłwprocesiepoznawania.Geulincxma
jednakświadomość,żejegopostulatrozpatrywaniazawszerzeczytakimi,jakimi
sąsamewsobie,jestwręczniewykonalny.Przytoczonywyżejfragmentopatruje
więcnastępującąuwagą:DNiepowinniśmyrozważaćrzeczy,jakiesąpojmowane
zmysłem(toznaczy,podpewnymwrażeniemwbiegajądozmysłu),anijakiesą
pojmowaneintelektem(toznaczy,podpewnymsposobemsąprzeznasmyślane).
Leczjakiesąsamewsobie,niemożemyichrozważać;stądwidzimywielkąna-
sząniedoskonałość.Tojednowięcwystarczynamdouczynienia(coimożemy,
ipowinniśmyuczynić),abyśmysądzeniemumysłu,ilekroćtylkojakąśrzeczpod
sposobemjakimśnaszejmyśliujmujemy(cozpewnościązawszeczynimyinie
możemyinaczejdopókijesteśmyludźmi),zawszetoutrzymywali,żerzecznie
jesttakasamawsobie,jakprzeznasjestujmowana.Chociażzawszemaryzmysłu
iintelektusamymrzeczomprzypisujemy,jednakjestwnascośboskiego,cozawsze
nammówi,żeniejesttak:inatymjednymopierasięnasza,jakdługojesteśmy
ludźmi,mądrość”6.MimożeGeulincxjestświadomyludzkiejniedoskonałości
ograniczającejjegomożliwościpoznaniarzeczysamychwsobie,podejmujeten
trud,ajegowynikiprzedstawiawMetafizyceprawdziwej.Zauważmyjeszczenamar-
ginesie,żekrytykadoktrynyperypatetyckiejnieprzeszkadzamupowoływaćsię
5Perindeperipateticicumpueriscomparantur,utquispeciessuorumsensuumsoleantadscribere(nonsensu
tantum,sedetiamiudicio)rebussensuperceptis;necminusrebusintellectisadscribunt,nonintellectutantum(nam
ethocveresapientesfaciunt),sediudiciorationis,modossuosintelligendi,vocanteseas(sednonesthocsatis)imo
existimantes,imofirmissimetenentes,easesseinsesubstantiasautaccidentia,autqualitates,autrelationes,aut
partes,auttota,etc.,quorumnihilpotestinresipsasquadrare,sedtotumidpendetamodisintelligentiaenostrae.
Totum,inquam,idnostrumdicereest,propterquodnihilinreponitur,nihilmutatur,uthabetoraculumsapientiae;
A.Geulincx,Metaphysicaadmentemperipateticam,Introductio,sectioI.
6Nosnondebemusresconsiderareproutsuntsensibiles(idest,subcertaspecieincurruntinsensum);nequeut
suntintelligibiles(idest,subcertomodoanobiscogitantur).Sedutsuntinse,nonpossumuseasconsiderare;unde
videmusmagnamnostramimperfectionem.Hocunumigiturrestatnobisfaciendum(quodetpossumusetdebemus
facere),utiudiciomentis,quotiescunqueremaliquamsubmodoaliquocogitationisnostraeapprehendimus(quod
equidemsemperfacimus,necpossumusaliterdumhominessumus),semperhocteneamus,remnonesseitainse,ut
apprehendituranobis.Etiamsinossemperphasmatasensusetintellectusipsisrebustribuamus;tamenestaliquid
divinuminnobis,quodsemperdicitnobis,nonessesic;etinhocunicoconsistitnostra,quatenushominessumus,
sapientia;A.Geulincx,AnnotataadDMetaphysicamadmentemperipateticam”,AdIntroductionem,sec-
tioI.
