Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
odwschoduideologiikomunistycznej.Dlategowłaśnie
zostałwybranynasiedzibękatolickiejuczelni.Miałaona
stanowićantidotumnawymienioneproblemy,zaporę
przednapływemdoPolskiobcychidei(Ziółek1997).
Niezależnieodmotywacjizałożycielskich,KULprzez
wszystkielataswegoistnienia,azwłaszczawokresie
PRL,byłośrodkiemniezależnejmyślipolitycznej.Sku-
piałwieluwybitnychnaukowcówimyślicieli,wynosił
miastoponadpoziomprzeciętności.Dodziśstanowi
wizytówkęLublinaijegorozpoznawalnysymbol.
LosyLublinawokresieIIwojnyświatowejbyłyefektem
określonychplanówpolitycznych,takzestronyrządu
polskiego,jakiwładzokupacyjnych.Wprzededniu
wybuchuwojny,wobliczuspodziewanegoatakuna
Warszawę,miastozostałowybranenazastępcząstolicę
Polski,zsiedzibąPrezydentaRP
.Wpierwszychdniach
wojnyprzeniesionotuniektóreurzędyministerialne,
atakżeskarbpaństwa.Miastostałosięzatemobiektem
nalotówwojskniemieckich.Przeżyłokilkabombardo-
wań,podczasktórychzostałyzniszczonestrategiczne
obiektyoznaczeniuwojskowym,jakLubelskaWytwórnia
Samolotów,lotniskowojskowewŚwidnikuorazcentrum
miasta(Mańkowski1967).Zniszczeniuuległowiele
budynków,wtymrównieżzabytkowych.Wytwórnię
samolotówstraciłLublinnazawsze,jednaknabaziejej
tradycjizbudowanowŚwidnikuwokresiepowojennym
WytwórnięSprzętuKomunikacyjnegoprodukującą
śmigłowce.
ZchwiląutworzeniaGeneralnegoGubernatorstwa
miastoweszłowjegoobręb,stającsięstolicąjednego
zczterechdystryktów,siedzibąSSipolicji.Podobnie
jakZamość,znalazłosięwgranicachobszaruprzy-
gotowywanegodozasiedleniaprzeznaródniemiecki,
zostałowięcwłączonewprocesintensywnejgermani-
zacji.W1943rokuwLubliniebyłojuż10000ludności
etnicznieniemieckiej.Planowano,żedo1944rokuNiem-
cybędąstanowićconajmniej40%ogółumieszkańców.
Miastomiałobyćgruntownieprzebudowane,między
innymidziękiwykorzystaniumateriałówpochodzących
zlikwidowanejWarszawy.Rozwijajączamysłgermaniza-
cjiLublina,okupanciw1943rokuzorganizowali600-le-
cieflmiastatradycyjnieczystoniemieckiego”
.Wydaliserię
znaczkówpoświadczającychniemieckośćmiastaoraz
broszurypropagandowe(Mańkowski1967).Wobecro-
dzimejludnościpolskiejiżydowskiejpodjętonatomiast
działaniaeksterminacyjne.NaprzedmieściachLublina
utworzonoobózkoncentracyjnyMajdanek,awdawnym
więzieniunaZamkuulokowanowięzienie.Należałoono
donajcięższychwięzieńnazistowskichnaziemiachpol-
skich.Wlipcu1944roku,tużprzedwkroczeniemArmii
CzerwonejdoLublina,dokonanomasowejegzekucji
przebywającychtuwięźniów.
Położeniegeograficznezaważyłonalosachmiasta
wkońcowychmiesiącachwojnyiwczesnymokresie
powojennym.Lublinznalazłsięnaobszarzezdobytym
16
przezArmięCzerwonąjużwlipcu1944roku.Jako
największemiastoodradzającejsięPolskistałsięsie-
dzibąpierwszegorządukomunistycznego–Polskiego
KomitetuWyzwoleniaNarodowego(PKWN).Nietylko
wielkośćirangaprzesądziłyowybraniugonastolicę.
DecyzjatamiałazdyskontowaćfaktpowołaniawLubli-
niew1918rokurządu,któregoprogramległupodstaw
ustrojuIIRzeczypospolitej(Wrona1997).
LublinwokresiePRL
WokresiePRLLublinwrazzcałąLubelszczyznąstał
sięobszaremmanifestacjiosiągnięćnowegosystemu.
Jakomiastooniedostatkachinfrastrukturykomunalnej
iprzemysłowejdoskonaletemucelowiodpowiadał.Jesz-
czewpaździerniku1944roku,gdyzachodniaczęśćPolski
pozostawałapodokupacjąniemiecką,wydanodecyzję
outworzeniutuUniwersytetuMariiCurie-Skłodowskiej.
ByłtopierwszyuniwersytetpowołanywPolsceprzez
nowewładze(Karpiuk1967).Miałstanowićprzeciwwagę
dlaistniejącejtuod1918rokuuczelnikatolickiej.Wten
sposóbpołożonopodwalinypodrozwójLublinajako
znaczącegoośrodkaakademickiego,którympozostaje
dodzisiaj.NabazieUMCSwlatachnastępnychrozwi-
nęłasięAkademiaMedycznaorazAkademiaRolnicza,
przekształconepóźniejwuniwersytety.Wstyczniu1945
rokuwLubliniezostałazainaugurowanadziałalność
PolitechnikiWarszawskiej,któradopieroporokuprze-
niosładziałalnośćwswojedocelowemiejsce.Wzwiązku
zzapotrzebowaniemnawykwalifikowanekadrydla
rozwijającegosięprzemysłu,w1953rokuutworzono
wLublinieWieczorowąSzkołęInżynierską,nabazie
którejpowstałapóźniejPolitechnikaLubelska(Karpiuk
1967).Wrezultaciew350-tysięcznymLubliniestudiuje
obecnieniespełna70tys.studentów,conadajemiastu
zdecydowanieakademickiegocharakteru.UMCSod
czasówtransformacjipozostajenajwiększympracodawcą
wregionie.
WLubliniejakopierwszejpowojennejstolicyPolski
zorganizowanoteżobchody10-leciaPRL,zokazjiktó-
rychuporządkowanoznacznączęśćprzestrzenimiasta,
wtymPodzamcze.Towłaśniewtedypowstałowokół
Zamkuzałożenieurbanistyczne,obejmującewejściedo
Zamku,PlacZamkowyiotaczającegokamienice.Pozli-
kwidowaniuprzezNiemcówmiastażydowskiegoobszar
tenznajdowałsięwstanietotalnegozniszczenia.Nowa
zabudowauchodzizajednoznajbardziejudanychdzieł
okresuPRL.Naokolicznośćobchodów10-leciawładze
przekazałymiastunacelekulturalnebudynekZamku,
wktórymodzakończeniaIIwojnyświatowejmieściło
sięwięzienieUB(Wrona1997).
Władzeludowedbałyorozwójmiasta,lokującwnim
wielezakładówprzemysłowych,któredawałyzatrud-
nieniecorazwiększejliczbiemieszkańców.Pomijając
generalnąocenęustrojusocjalistycznego,przyznaćtrze-
ba,żedlaLublinalatapowojennebyłyokresembardzo
