Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
iutrzymania(Hoczyk-Siwkowa1997).Kryzyspogłębił
sięjeszczewpierwszychdziesięcioleciachXVIIIwieku,
kiedyLubelszczyznaznalazłasięwzasięguwojnyrosyj-
sko-szwedzkiej(Myśliński1997).
PozażegnaniukonfliktówLublinniezdołałjużwró-
cićdotegostanuświetności,jakiosiągnąłwczasach
jagiellońskich.Zabrakłoczynnikówzzewnątrz,które
wspomagałybyrozwójjegogospodarki.Wliteraturze
przedmiotupodkreślanyjestfakt,żeogromkorzyści,
jakiewynikałyzhandlowejfunkcjimiastawXVIwieku
przesłoniłpotrzebęrozwojurzemiosła–drugiejważnej
wówczasgałęzigospodarki.Ztegopowoduupadekhan-
dlueuropejskiegowXVIIwiekuokazałsiędlaLublina
szczególniedotkliwy(Myśliński1997).Miastopozbawio-
nezostałoekonomicznychpodstawbytu,coprzypłaciło
długoletnimzastojemgospodarczym.Dopierowzględna
stabilizacjapolityczna,jakanastąpiławśrodkowejczęści
EuropypodkoniecXVIIIwieku,awrazzniąożywienie
kontaktówhandlowychRosjizEuropąZachodnią,po-
zwoliłyLublinowinieznaczniepoprawićswojąsytuację
ekonomicznąispołeczną.
Lublinwepocewczesnegokapitalizmu
WyraźnyrozwójgospodarczyLublinarozpoczął
sięjednakdopierowrazzutrwaleniemsięgospodarki
kapitalistycznej.Ponieważmiastoznalazłosięnajpierw
wgranicachzaboruaustriackiego,apo1815roku–ro-
syjskiego,momenttennastąpiłpóźniejniżwinnych
miastachPolski.Reformauwłaszczeniowachłopów
wregionieprzeprowadzonazostaładopierow1864
roku,aprzemysłfabrycznynaszerokąskalęzacząłsię
rozwijaćdopieropodkoniecXIXwieku.Przełomowybył
momentoddaniadoużytkuliniikolejowejWarszawa–
Kowelw1877roku.Uzyskanieprzezmiastonowoczesnej
drogitransportowejskutkującepowstaniemchłonnego
rynkuzbytu–obejmującegonietylkorozległeobszary
KrólestwaPolskiego,aleiznacznączęśćRosji–wpołą-
czeniuzdobrymzapleczemrolniczymszybkouczyniły
Lublinważnymośrodkiemprzemysłuspożywczegooraz
metalowego.WKrólestwiePolskimbyłtopodwzględem
znaczeniagospodarczegoiwielkościdrugipoWarszawie,
obokKaliszaiPłocka,ośrodekmiejski.Lublinstano-
wiłjednocześnieważnypunktkomunikacyjnymiędzy
KrólestwemPolskimaUkrainą,mająctakżeniebaga-
telneznaczeniemilitarne.Ztychwzględówznalazłsię
wcentrumzainteresowańwładzKrólestwaPolskiego.
NapoczątkuXIXwieku,zinicjatywywładzcentralnych,
dokonanoreorganizacjistrukturyprzestrzennejmiasta,
zmieniającprzedewszystkimniedrożnyukładkomuni-
kacyjny,opartyjeszczeosystemdrógśredniowiecznych.
Pozostawanieprzez100latpodadministracjącarską
spowodowałojednak,żeuproguniepodległościLublin
podwzględemekonomicznympozostawałdalekowtyle
nietylkozamiastamizaborupruskiego,aletakżeiGalicji
(Radzikiin.2000).
LublinwokresieIiIIwojnyświatowej
DziałaniamilitarnezwiązanezIwojnąświatową
szczęśliwieominęłyLublin,jednakczaswojnyzahamo-
wałrozwójmiasta.Załamaniuuległakoniunkturadla
większościproduktówwychodzącychzlubelskichfabryk.
Dochodziłoteżdodemontażumaszyniurządzeń,które
wywożonowgłąbRosji.W1915rokuLublinznalazłsię
wzasięguadministracjiaustriackiej.Dziękistosunkowo
łagodnejpolitycewładzokupacyjnychmiastostałosię
ważnymośrodkiemruchuniepodległościowego.Było
drugimpoWarszawiecentrumpolitycznymKongresów-
ki,przyczymmocnąpozycjęzajmowaławnimfrakcja
lewicowa(Radzikiin.2000).DlategoLublinzostałwy-
branynasiedzibęrządutworzonegoprzezugrupowania
skupionewokółobozuJózefaPiłsudskiego.Tutajwłaśnie
wpierwszychdniachlistopada1918roku,poburzliwej
konfrontacjiróżnychśrodowiskpolitycznych,powołano
opozycyjnywstosunkudoRadyRegencyjnejTymcza-
sowyRządLudowyzIgnacymDaszyńskimnaczele.
Zaznaczyćnależy,żechoćsamfaktutworzeniarządu
wLublinieniewpłynąłnażyciemiasta,jegopowstanie
wywarłowpływnakształtcałegoodradzającegosiępań-
stwapolskiego(Lewandowski1997).
Wokresiemiędzywojennymnastąpiłumiarkowany
rozwójLublina–takpodwzględemekonomicznym,jak
idemograficznym.Coprawdanaskutekzmianygranic
miastowrazzcałymregionemznalazłosięwcentrum
państwapolskiego,nieprzełożyłosiętojednaknakorzy-
ścigospodarcze–niepodległośćtrwałazbytkrótko,by
zdążyłyzadziałaćmechanizmyrozwojowewynikające
ztakiegopołożenia.Dwiegłówneinwestycjetegookresu
wPolscetobudowaportugdyńskiegoorazCentralnego
OkręguPrzemysłowego.Lublin,leżącywstrefieapro-
wizacyjnej(B)drugiegozwymienionychprzedsięwzięć,
znalazłsiępozazasięgiemnajważniejszychprojektów
państwowych,przejmujączaledwiekilkainwestycji,
zktórychwiodącą,aczkolwiekniedokończonązpowo-
duwybuchuIIwojnyświatowej,byłafabrykasilników
samochodowych.Miastopozostałojednaknajwiększym
inajważniejszymośrodkiemregionalnym,któryrozwijał
sięwoparciuolokalnezapleczerolnicze.Rozwinąłsię
tuprzemysłspożywczy,przetwarzającypłodyrolne,oraz
maszynowy,dostarczającyrolnictwupotrzebnychmu
urządzeń(Kierek1975).
Wokresiemiędzywojennym,zpowodówpolitycz-
nych,Lublinstałsięośrodkiemakademickim.W1918
rokupowołanotutajdożyciaKatolickiUniwersytet
Lubelski.WybórLublinanasiedzibętejwyznaniowej
uczelniniebyłprzypadkowy.NaLubelszczyźnieod
wiekówkrzyżowałysięelementykulturyzachodniej
iwschodniej,istniałyteżsilnewpływyżydowskie.
ZewzględunadługoletniepanowanieRosjanregion
tenpodlegałintensywnejrusyfikacji,apołożeniegeo-
graficznenarażałogonawpływyrozprzestrzeniającejsię
15
