Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
stajesięnarracyjnymprocesemtwórczym33,któregocelemjestzrozumieniebie-
guwydarzeń.Ztegopunktuwidzeniatakżeliteraturępięknąmożnapostrzegać
jakomożliwośćnietylkowgląduwumysłyiżyciecodzienneludzi,leczzarazem
lepszegozrozumieniawydarzeńhistorycznych,aszczególnieichodbioruprzez
uwikłanewniejednostki.MożnatuprzytoczyćzdanieJerzegoTopolskiego,któ-
rywidzidwiedrogiwykorzystywaniatekstówliterackichprzezhistoryków:
Rzeczywistośćprzedstawionadziełaliterackiegomożebyćzatemźródłemdlahisto-
ryka,bowiemmożeinformowaćgo(wpłaszczyźnieprawdyesencjalnej)oistotnych
strukturachświatarealnego.Jesttoźródłowyjątkowocenne(choćnazbytsłabowyko-
rzystywane),krystalizującewsobiesiłęwyobraźnipisarza.[…]Wskazanienamoż-
liwośćtraktowanialiteraturypięknejjakoodbiciaokreślonychprocesówhistorycz-
nych(głównie,rzeczjasna,zesferyświadomości)wprowadzanaswsamocentrum
najnowszychtendencjiwnaucehistorycznejiteoriiźródłahistorycznego.[...]Drugą
drogąjestwzbogacaniewiedzypozaźródłowejhistoryka,awięcjegowiedzyoepoce,
oprawidłowościach,typachludziisytuacji,mentalnościipsychicezbiorowej34.
Ważnawydajesięteżrolaliteraturywrelacjachmiędzypamięciąspołeczną
ahistorią.Wkontekścieświatawspółczesnegoistotnymfaktemjesttakżeto,że
sposób,wjakipostrzeganajestteraźniejszość,zależywdużejmierzeodtego,
jakdasięjąodnieśćdohistorii,októrejwiedzastanowiniejakofiltrpomagający
zrozumiećto,codziejesięwczasachobecnych35.
Nafascynującewspółzależnościmiędzyliteraturąapamięciązwracauwagę
międzyinnymiTheoD’haenwewstępiedotomuartykułówpokonferencyjnych
LiteratureasCulturalMemory,pisząc,że:
Zarównoliteratura,jakipamięćmająskomplikowanystosunekdoprzeszłości,obie
wybierająiedytująto,cozapisują;obiezmieniająizniekształcająto,coreferująza
pomocądróg,któresąporównywalne,arównocześniezupełnieodmienne.Jeżelili-
teraturaipamięć,każdanaswójwłasnysposób,takdziałają,tojakirodzaj„prawdy”
zachowywanyjestprzezichpołączenie,poprzezpamięć,którajestrównieżliteratu-
rą?Ponadto,literaturanietylkozachowujekulturę,jesttakżesamaczęściąkultury,
anawetjątworzy36.
33Por.HaydenWhite,TheContentoftheForm,Baltimore–London:TheJohnsHopkinsUni-
versityPress1987,s.IX.
34JerzyTopolski,Problemymetodologicznekorzystaniazeźródełliterackichwbadaniuhisto-
rycznym,w:ZofiaStefanowska,JanuszSławiński(red.),Dziełoliterackiejakoźródłohistoryczne,
s.7–30,tus.17,19i28.
35Por.PaulConnerton,HowSocietesRemember,Cambridge:CambridgeUniversityPress
1989,s.2–3.
36Both:literatureandmemoryhaveacomplicatedrelationshiptothepast,bothselectandedit
whattheyregister;bothchangeanddistort,inwaysthatarecomparableaswellastotallydifferent,
whattheyreporton.Ifliteratureandmemory,eachinitsownway,actlikethis,thenwhatkindof
"truth”isbeingpreservedbytheircombination,byamemorythatisalsoliterature?Moreover,lite-
raturenotonlypreservesculture,italsoisitselfpartofculture,andevencreatesculture.
20
