Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPolscepowiązaniamipamięciiliteraturyzajmujesięmiędzyinnymiMarek
Zaleski,którywewstępiedoswojejksiążki,Formypamięci,stwierdza:
Jesteśmytworemnaszychwspomnieńinaszaświadomośćjestfunkcjąnaszejpamię-
ci.Tanaszaprzeszłośćdomagasięodnasupamiętnieniaipragnienieupamiętniania
przeszłościstaleznajdujewyrazwnaszychpoczynaniach.Międzyinnymi,znajduje
gowliteraturze37.
Współczesneinterdyscyplinarnebadanianadwzajemnymirelacjamilite-
raturyipamięcimająswojekorzeniewprekursorskichpracachwielubadaczy.
JakopierwszegoznichwymieniasięzazwyczajsocjologaMauriceHalbwachsa
(1877–1945).Głównąteząjegobadańjestspołeczneuwarunkowaniepamięci.
Wodróżnieniuodprzekonańprzyjętychwpierwszychdziesięcioleciachdwu-
dziestegowieku,kiedytoukazałosięjegoprzełomowedziełoLescadressociaux
delamémoire(1925),gdyzwracanoprzedewszystkimuwagęnabiologiczne
uwarunkowaniapamięci,Halbwachsprzenosipunktciężkościnainterakcjejed-
nostkizespołeczeństwemizauważa,żepamięćjednostkowajestuwarunkowana
pamięciąspołeczną,zbiorową,aponadtotrudnojestwyznaczyćgranicęmiędzy
tymidwomarodzajamipamięci.Zpunktuwidzeniagrupymożnamówićoin-
teraktywności–zjednejstronypamięćjednostkijestkształtowanaprzezpamięć
zbiorową,zdrugiejstronytowłaśniejednostkitworzątęostatnią.Społeczne
ramypamięcipozwalająjednostcenietylkoumiejscowićprzeszłewydarzenia,
leczdostarczająteżschematówmyślenia,któreukierunkowująpostrzeganie
iprzypominaniesobie.
Wswoiminnympoświęconympamięcidziele,Lamémoirecollective,Halb-
wachswidzirelacjemiędzypamięciąspołecznąahistoriąjakoprzeciwieństwa:
pamięćspołecznaszukapodobieństwikontynuacji,podczasgdydlahistoriiważ-
nesątylkoróżniceiwydarzeniaocharakterzeprzełomowym38.WedługBirgit
NeumannzteoriiHalbwachsadasięwysnućwnioskidotyczącewspółczesnych
kultur,któremożnapostrzegaćjakoswoistewspólnotypamięci,gdziezróżnico-
wanympodziałomnapomniejszegrupyprzeciwstawionajestpamięćzbiorowa,
obejmującawszystkichczłonkównarodu.Jednaktapamięćwobecnymświecie
TheoD’haen,GeneralPreface,w:RaymondVervliet,AnnemarieEstor(red.),MethodsfortheStudy
ofLiteratureasCulturalMemory,s.1–2,tus.1.
37MarekZaleski,Formypamięci,Warszawa:IBL1996,s.5.Wtymkontekścieinteresującesą
teżrozważaniaZygmuntaŁempickiego,por.ZygmuntŁempicki,Literatura,poezja,życie,w:Hen-
rykMarkiewicz(red.),ProblemyteoriiliteraturywPolscemiędzywojennej,Wrocław–Warszawa–
–Kraków–Gdańsk–Łódź:Ossolineum1982,s.249–281,któreświadcząotym,żeporuszanyprob-
lembadaniawspółzależnościmiędzyświatemtwórcy,twórcą,jegodziełemaodbiorcąorazświatem
odbiorcyniejestnowyibyłmiędzyinnymiprzedmiotemzainteresowaniabadaczyliteraturywPol-
scemiędzywojennej.
38Por.MauriceHalbwachs,Lamémoirecollective,s.45–48.Interesującymprzyczynkiemdo
badańteoriiHalbwachsaorazjejmożliwychimplikacjidlawspółczesnegoświatajestpracaGérarda
Namera,por.GérardNamer,Mémoireetsociété,Paris:MéridiensKlincksieck1987.
21
