Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
„Lachserdeczny”.JanMatejkoaRusini
jedenMatejko-poprzezobrazypodkreślającezwiązkiobunacjiwprzeszłości-
niemógłpowstrzymaćpostępującegokonfliktuPolakówiRusinów,tymbardziej
żetakiobrazdziejówniespełniałoczekiwańtychostatnich.
Celeistrukturapracy
Wniniejszejpracystaramsięukazać,iżkwestiaruskastanowiłaistotnyelement
historiozoficznejwizjikrakowskiegoartysty,ajeślisięzgodzić,żepierwszorzęd-
nąkwestiąjesttamrealizowanenaWschodzieposłannictwoPolski,toprzeszłe
iobecnerelacjePolakóworazRusinówwiązałysięzniąbezpośrednio.Stawiam
więcwpracypytaniaoto,coinspirowałomalarza,jakiebyłyokolicznościpo-
dejmowanychprzezniegodziałańnarzeczRusinów,jakabyłajegowizjapol-
sko-ruskiejprzeszłości,atakże,czywizjataznalazłakontynuatorówwśródjego
uczniów.WkońcuzadajępytanieoudziałMatejkiwtworzeniuświadomościhi-
storycznejPolakówdotyczącejprzeszłościpołudniowo-wschodnichziemdawnej
Rzeczypospolitej.Ważnabyładlamniezwłaszczapróbaspojrzenianazagadnie-
nieodbiorutwórczościmalarzawczasachmuwspółczesnych.
Pracaskładasięztrzechrozdziałów,wktórychnaświetliłemzasadniczoróżne
problemy.PierwszyrozdziałdotyczystosunkuJanaMatejkidoRusinówwXIX
wieku.WrozdzialeomówionazostałagenezazainteresowańMatejkikwestiąru-
ską,którąnależypostrzegaćwielorakojako:stosunkipolsko-ruskiewGalicji,
miejsceRusinówwkontekściepolskiegosłowianofilstwa,ziemieruskiewpol-
skichprojektachodbudowypaństwaczyproblemyunitównaChełmszczyźnie
iPodlasiu.Dalszaczęśćrozdziałumanaceluukazaniedziałańprzedsiębranych
przezartystęnarzeczRusinów-oczywiściewspecyficznymznaczeniu,jakiena-
dawałtejaktywnościsamMatejko.Rozdziałtenomawiabowiemnietylkokurtua-
zyjnekontaktyzRusinami,pełnepojednawczychtonów,albojegocharytatywną
działalnośćnarzeczprześladowanychunitówzChełmszczyznyiPodlasia,lecz
takżeprzedsięwzięciamającesłużyćzademonstrowaniupotrzebyutrzymywania
braterskichwięziludnościpolskiejiruskiejwGalicji,czyszerzej-Słowian.
Wczasachautonomicznych,kiedyanimozjemiędzyelitamiobunarodowościpo-
stępowały,JanMatejkozachowywałsiętak,jakbyrozwijającegosiękonfliktunie
zauważał.Trudnoprzypuszczać,iżosobatakzaangażowanawżyciespołeczne
ikulturalnekrajuniezdawałasobieztegosprawy.Zajegopojednawczymidzia-
łaniamiipozytywnąinterpretacjąwzajemnychstosunkówmusiałaiśćwiarawto,
żewaśnieistopnioweoddalaniesięobunarodówudasięrozwiązaćmocądobrej
wolizobustron,wtymijegowłasnej.ZaangażowanieMatejkiwtesprawy-
choćbardziejwidocznewtwórczościmalarskiej-pozostajewcieniuinnych,
donioślejszychprzedsięwzięćartysty,stądniebyłoonodotychczasdostatecznie
wyeksponowanewliteraturzeprzedmiotu.
