Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
„Lachserdeczny”.JanMatejkoaRusini
wGalicjiwierzyławmożliwośćzgodnegożyciamieszkańcówpołudniowych
ziemRzeczypospolitejnawspółdzielonymterytorium,niechcącdostrzegaćlub
nieakceptującruskichaspiracjinarodowych.Jakowariantidealnypostrzegano
RusinówczującychsięPolakami(genteRutheni,nationePoloni),atychbyłocał-
kiemsporowGalicji2.Najwybitniejszymprzedstawicielemtejgrupyizarazem
onajwiększejmocyoddziaływaniabyłredaktor„GazetyNarodowej”ipoeta,
PlatonKostecki,autorcytowanegowcześniejwiersza.Przezpryzmattejposta-
ciiwielujejpodobnychprzedstawicieliformacjigenteRutheni,nationePoloni
(pochodzeniaruskiego,narodowościpolskiej)spoglądanonaRusinów,sądzącże
takąwłaśniedrogąpowinnipodążaćwswoimrozwoju:zachowaćruskąkulturę,
aleczućsięPolakami.InnejopcjitożsamościowejRusinówprzezdługielatapo
stroniepolskiejnieakceptowano.Szczególnieobawianosięrozwojurusofilstwa
igdytowokresieautonomiigalicyjskiejsięnasilało,polskieelity-azwłasz-
czaobózzachodniogalicyjskichkonserwatystów-zaczęłyczęściowowspierać
rozwójnarodowegoruchuruskiego(ukraińskiego).Tooniostateczniewygrali
walkęonarodowykierunekrozwojuludnościruskiej:Rusinistalisiębowiemnie
PolakamiinieRosjanami,aUkraińcami.Aledążeniadoutworzenianajpierwod-
rębnego,ruskiegokrajukoronnegowramachmonarchiihabsburskiej,awprzy-
szłościmarzeniaowłasnympaństwieobejmującymterenwschodniejGalicji,nie
mogłyniepozostaćwsprzecznościzpolskimiaspiracjamidoterenuzamieszka-
negowogromnejliczbieprzezludnośćpolską,aprzedewszystkimzmarzeniami
oodtworzeniuPolskiwjejdawnych,przedrozbiorowychgranicach.
Konfrontacjipolsko-ruskiejniedałosięzatrzymać.Zdawalisobieztegospra-
węruscypolitycywSejmieKrajowymweLwowie,którzyniejednokrotniewy-
suwalikategoryczneżądaniapolityczne,bardzoczęstonieakceptującpolskich
rozwiązańpośrednichwduchubudowaniaspołeczeństwadwukulturowego.
PolacywgalicyjskimparlamencienatomiastniemaldokońcaXIXstuleciabyli
powściągliwiwrealizacjiruskichinteresównarodowych(dotyczącychpodziału
Galicji,zrównaniaprawjęzykowych,tworzeniaszkółzjęzykiemruskim)albo
2
Cechąwyróżniającątęgrupębyłotraktowanieprzezjejprzedstawicieliruskościjako
elementuetniczności,apolskościjakonarodowości-odpowiadającejobywatelskimpowinnościom
wobecdawnegopaństwa,któremazostaćodbudowanewprzyszłości.Formacjatabyłatematem
mojejrozprawydoktorskiej,obronionejnapoczątku2013r.(zob.A.Świątek,GenteRutheni,natione
PoloniwGalicji.Rozprawadoktorskanapisanapodkierunkiemdr.hab.MichałaBaczkowskiego,
prof.UJ,Kraków2012).Tamteższczegółowabibliografianatentemat.Spośródpolskichbadaczy
tematemtymszczegółowozajmowałsięzwłaszczaAndrzejA.Zięba(zob.artykuł:GenteRutheni,
NationePoloni.ZproblematykikształtowaniasięukraińskiejświadomościnarodowejwGalicji
[w:]PraceKomisjiWschodnioeuropejskiej,t.2,red.R.Łużny,A.A.Zięba,Kraków1995,s.61-
77),aspośródukraińskichMarianMudryj,autorlicznychartykułówpublikowanychwPolsceina
Ukrainie(spośródpolskichtekstówtegobadaczazob.m.in.:M.Mudryj,Dylematynarodowościowe
wSejmieKrajowymgalicyjskim(naprzykładzieposłówformacjigenteRutheninationePoloni)
[w:]Ukraińskietradycjeparlamentarne.XIX-XXwiek,red.J.Moklak,Kraków2006,s.59-94;
M.Mudryj,FormacjagenteRutheni,nationePoloniwXIX-wiecznejGalicjiapojęcieojczyzny
[w:]FormułypatriotyzmuwEuropieWschodniejiŚrodkowejodnowożytnościdowspółczesności,
red.A.Nowak,A.A.Zięba,Kraków2009,s.285-298).
