Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
11
Kolejny,drugirozdział,manaceluukazanieziemruskichwMatejkowskiej
wizjihistoriidawnejRzeczypospolitej.Zamiaremjesttuwyjaśnienie,napodsta-
wietwórczościmalarskiejiszkicówrysunkowychartysty,jakpostrzegałdzie-
jerelacjipolsko-ruskichwciąguwieków.Przedmiotemmojejanalizysązatem
wszystkiedziełaMatejki,któredotykająhistoriiRusi,niezależnieczymowa
ojedenastowiecznejRusiKijowskiej,zajęciuRusiCzerwonejprzezKazimierza
Wielkiego,obecnościtychziemwuniipolsko-litewskiej,wojnachkozackichczy
hajdamaczyźnieukresuistnieniaRzeczypospolitej.Abymócuchwycić,jakwy-
glądałahistoriozoficznawizjaJanaMatejki,należałoprzedewszystkimkomplek-
sowoprzeglądnąćcałąjegotwórczość-zarównoobrazywielkiegocyklu,jak
ipomniejszedzieła.Ponieważartystastosował-niekiedypowtarzalnesposoby
wyrażaniaswoichpoglądówhistoriozoficznych(umieszczaniepostaciokreślo-
nychświętych,charakterystycznychrekwizytów,symboli,elementówheraldycz-
nych,określonychpostacihistorycznychitd.),wpracyczęstoanalizujęnietyle
całeobrazy,ilewybraneelementy,którezestawionerazemukazujązarysMatej-
kowskiejwizjidziejówpołudniowo-wschodnichziemRzeczypospolitej.Wroz-
dzialetymsięgamdodziełMatejkiniewsposóbchronologiczny,zakryterium
przyjmującdatęichnamalowania,leczkierujęsięokresemhistorycznymprzed-
stawianymnapłótnie.WtensposóbrysujesięhistoriaRusiwedługJanaMatej-
kiodXIwiekuażpoczasyzaborów.Ciągtenpoprzedzaomówieniezagadnień
słowiańskichobecnychwtwórczościmalarza,akończyopisdziełsakralnych,
szczególnieważnychdlaartystyzewzględunajegogłębokąreligijność.
Ostatnirozdziałstarasiępodsumowaćproblematykęporuszanąwdwóch
pierwszychprzezukazanieoddźwiękudziałańiobrazówMatejki.Punktemwyj-
ściabyłdlamnienamysłnadmiejscemirolątwórczościmalarzawkontekście
świadomościhistorycznejPolakówwdrugiejpołowieXIXwieku.Naturalniece-
lemtegorozdziałuniesąrozważanianadsamąproblematykąświadomości,ale
to,jakMatejkowskawizjadziejówmogłaoddziaływaćnawidzówdziełartysty,
wtymzwłaszczanajegouczniów.Wtymceluprzeanalizowałemniektóreopinie
omalarzuijegoobrazachorazwybranedziełauczniówMatejki.Wszystkoto
służyodpowiedzinapytanie,czyMatejkowskawizjadziejówdocieraładood-
biorców,wjakimzakresiejąrozumiano,iczyprzezkogośbyłakontynuowana.
Bazaźródłowa
Podstawąźródłowąniniejszychrozważańbyłyprzedewszystkimwspomnie-
niaoMatejceautorstwajegoprzyjaciół:MarianaGorzkowskiego3,Stanisława
3
M.Gorzkowski,OartystycznychczynnościachJanaMatejkiodlatjegonajmłodszychtj.od
r.1850dokońcar.1881,Kraków1881;idem,JanMatejkoepokalatjegonajmłodszych.Wyjątki
zdziennikaprowadzonegowciągulatsiedemnastuprzezM...G...,Kraków1895;Idem,JanMatejko.
