Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
TadeuszPaleczny
nowiopersonalnychiporównywalnychcechachosoby.Tożsamośćporządkujeświat,
godziczłowiekaznimsamymiotoczeniem.Jesttopodstawowafunkcjatożsamości,
przyzałożeniużejednostkamożewpełniuczestniczyćifunkcjonowaćwznanym
sobieiprzyjaznymśrodowiskuspołecznym.Nawetwobrębietakrozumianejcałości
psychokulturowej,aksjonormatywnej,jakąjesthomogeniczna,jednorodnakultura
grupy,pojawiająsięjednostkianomijne,dewiacyjne,„nienormalne”wsensiewymo-
gówduchowej,psychicznejlubkulturowejnormy.Sątoróżnegorodzaju„dewianci”,
osobyotożsamościuważanejzapatologiczną,podlegającespecjalnemutraktowa-
niu:wyłączaniu,wykluczaniu,marginalizacji,izolacji,anawetlikwidacji.Pośród
ludzioniedostosowanychtożsamościach,odbiegającychodkulturowej,grupowej
normy,lokująsię–zarazpoosobachpsychiczniechorych–kulturowoispołecznie
niedostosowaniwizjonerzy,prorocy,święci,odstającyodspołecznejnormykacerze,
heretycyorazrenegaci.Oprócz„świrów”i„oszołomów”każdakulturawyróżnia
typytożsamościodbiegającychodmodalności,przeciętnościikulturowejnormy,
zarównowsensienegatywnym,jakipozytywnym.ŚwiętyFranciszekzAsyżuze
swojąpacyfistyczną,altruistyczną,komunidarnątożsamościąbyłdlaludzizeswojej
epoki,konformistycznejwiększości–takżedlaczłonkówswojejrodziny–outside-
rem,dziwakiem,buntownikiem.Musiałpokonaćwswoimżyciuwielespołecznych,
psychicznychiduchowychbarier,zanimwspołecznejpercepcjistałsięświętym.
Duchowe,psychiczneikulturowewymiarytożsamościcechująkażdytypirodzaj
świadomościjednostki.Pierwszy,wiążącyczłowiekazkosmosem,naturą,logosem,
światemtranscendentnym,Bogiem,zesferąsacrum,macharakternatywistyczny.
Drugistanowikonsekwencjędziedziczeniaorazwpływuśrodowiskaspołecznego.
Trzeciróżnicujeirelatywizujetożsamośćzewzględunarelacjełącząceczłowieka
zinnymiludźmipoprzezprzynależnośćkulturową.Wszystkietrzywymiarywpły-
wająnatreśćistrukturętożsamościkażdejjednostki.Tożsamośćjestokreślanaprzez
światopogląd,„duchowość”stanowiącącechęgatunkowąkażdegoczłowieka,atak-
żeczynniki,takiejakpłeć,wiek,kolorskóry,pochodzenieetniczneinarodowe,
stopieńzamożności,wykształcenie,pozycjawstrukturzespołecznej,zamożność,
prestiżiwieleinnych.Wsferzeduchowejtożsamośćopierasięnaświatopoglądzie
kształtowanymprzezideologiegrupowe,magię,religieorazmity.Wwymiarzepsy-
chicznymfunkcjonujewsferzepostaw,obejmującelementypoznawcze,afektyw-
neiaksjologiczne.Wymiarspołeczno-kulturowykształtujeteskładnikitożsamości,
którewiążąsięzesferąwartości,normisymboli,wtymjęzyka,estetyki,moralności
orazwięzigrupowej.
Jednąznajważniejszychsferkształtowaniatożsamościjednostekjestśrodowisko
rodzinne.Więźbiologiczna,pokrewieństwo,bliskośćfizycznaipsychiczna,wspólne
podłożegenetyczne,tasamakultura,wtymreligia,językikodykomunikacjisym-
bolicznej,togrunt,naktórymkształtująsięikonfigurująnajważniejsze,„rdzenne”
elementytożsamości.
Tożsamośćistniejewludzkiejgłowieiprzejawiasięwosobowościczłowieka.
Obejmujeuczucia,emocjeorazpostawy.Tożsamośćtosferazjawiskduchowych,
uniwersalnych,dziękireligiiwpewnymstopniuisensietranscendentnychwobec
jednostki.Duszastanowipewienstanalbokomponentistnieniatożsamości,aletoż-
