Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
TadeuszPaleczny
orazciałozduchem,jesttożsamość.Tożsamość,czyliświadomośćnaszego„ja”,nie
istniejebezciała.
Substancjonalnywymiartożsamościwiążeczłowiekazkosmosem,
logosem,Bogiem.Wwiększościreligijnychkoncepcjiczłowiekatożsamośćto
darBoga,aświadomośćjestrównoznacznazduszą,czymś,cofunkcjonujeniezależ-
nieodciała,należydoświatatranscendentnego.Duszawchrześcijaństwieijejodpo-
wiednikwhinduizmie–karma–sączymśzewnętrznymwstosunkudoczłowieka.
Ciałojestnosicielemducha,potencjiboskiej,substancji,którafunkcjonujewedług
nieznanychnammechanizmówniezależnieodciałaioddzielisięodniegopośmier-
ci.Wewczesnymchrześcijaństwieciałouważanozawięzienieduszyorazśmiertel-
ną,biologicznąpułapkę.Poprzezpodatnośćnapokusęwiodącądogrzechujawiłosię
jakogroźbadladuszy,dlajejnieskalanego,nadnaturalnegocharakteru.Czychcemy
tego,czynie,niedasięuwolnićświadomości,tożsamościludzkiejodfenomenu
śmierci,przemijaniaanitymczasowościcielesnejegzystencji.Jednymznajważniej-
szychelementówtożsamościludzkiej,uniwersalnymipowszechnym,jestpoczucie
śmiertelności,kruchościiprzemijalnościżyciabiologicznego,lecznieduchowego.
Odpoczątkuistnieniakulturyisamoświadomościczłowieka,wsystemachnorma-
tywnychopartychnaanimizmie,fetyszyzmieitotemizmie,wmagicznychprakty-
kachorazwierzeniach,atakżewmitologicznychwizjachukazujących„obrazca-
łości”orazmechanizmfunkcjonowaniawszechświatapojawiasięsubstancjonalna
sferatożsamościludzkiejzwiązanazjejboskim,nadprzyrodzonympochodzeniem.
Duchjestczymśdanym,anieosiąganym,conieoznacza,żedziękinaturalnymipsy-
chicznymzdolnościomczłowiekaniemożnategoduchadoskonalićirozwijać.
Różnicapomiędzymonoteistycznymichrześcijańskimiiislamskimikoncepcjami
apoliteistycznymhinduizmemczybuddyzmempoleganaodmiennympostrzeganiu
funkcjiciałaisensużyciaczłowiekajakonosicielasubstancjiduchowej.Wchrześcijań-
stwieciałostanowiprzeszkodęnadrodzedozbawienia.PrzeznadanąprzezBoga
popopełnieniugrzechupierworodnegoskłonnośćdoczynieniazłego,aniedobrego,
ciałowiedzienasku„dołowi”,kumitycznemupiekłuidogrzechufolgowaniazmy-
słom.Duszaprowadzinaszkoleikuświatłości,„kugórze”,doBoga.Ciałotopułap-
ka,azarazempróbadlaboskiejsubstancji,jakąjestdusza.Człowiekmożeosiągnąć
zbawieniepoprzezposkromienieciała,panowanienadżądzami,praktykiascetyczne,
modlitwę,skupienieiolśnienie.Wchrześcijaństwiedominujepesymistycznawizja
egzystencjiludzkiej.Zapowołanieczłowiekauznajesiędoprowadzenieduszydo
wyzwoleniaiograniczanierolijegotemporalnej,biologicznejfazyfunkcjonowania.
Dualizmuduszyiciałanagrunciechrześcijaństwawzasadzieniemożnaprzekro-
czyć.Whinduizmieciałoniestajesięwięzieniem,pułapkądladuszy,leczdarem,
szansąnadoskonalenieduchowej,boskiejsubstancji.Życiejestokazjądowznie-
sieniasięnawyższypoziomświadomości.Możeprowadzićnietyledowiekuistego
zatracenia,potępienia,iledowzrostusamowiedzyipoczuciajednościzBogiem.
Współczesnechrześcijańskiekoncepcjeantropologiiczłowiekacorazbardziejzmie-
rzająkuwłaśnietakiemurozumieniubiologizmuoraztemporalnościżycialudzkie-
go.Ortodoksjawieluchrześcijańskichgrupwyznaniowych,takżeprawosławnych
iprotestanckich,nadaltraktujejednakciałojakocoścoogranicza,aniedoskonali
