Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nadzieję,iżwystąpienietegopaństwaułatwidziałaniadywersyjne
przeciwkopanowaniuRosjinaKaukazieorazzagroziliniomkomuni-
kacyjnymImperiumBrytyjskiego,biegnącymprzezKanałSueski.
Dyplomacjaniemieckaliczyłarównież,żeudziałsułtana-kalifa
wwojniepostroniepaństwcentralnychspowodujemasowepowstania
muzułmanówwEgipcie,IndiachiwAzjiCentralnejwymierzone
przeciwkowładzyangielskiejirosyjskiej
25
.
WypowiedzeniewojnyTurcjiprzezRosjędoprowadziłodopo-
wstaniafronturosyjsko-tureckiegowpobliżuZakaukazia(zob.mapa
1).PotureckiejstroniefrontuwAnatoliiwschodniejbyłazgrupowana
IIIarmiatzw.„macedońska”przeniesionanatenobszarzBałkanów
powojnachbałkańskich.Oprócztejformacjiznajdowałysiętutaj
jeszczelokalneoddziałypograniczne.Wsumiesiłytureckieliczyły
około150000żołnierzy,zczegosamaIIIarmiaokoło90000żołnie-
rzy.PlanyoperacyjnedlaIIIarmiitureckiejopracowaneprzyudziale
oficerówniemieckichprzewidywałyatak,mającynaceluzniszczenie
głównychsiłrosyjskichwokolicachrosyjskiejtwierdzySarykamysz.
Zakładanotakżeataknalewejflance,któregocelembyłozajęcieAr-
dahanuiBatumi.PozniszczeniuwojskcarskichwokolicachSaryka-
myszplanowanodalszyatakwkierunkuTbilisi–centrumadministra-
cyjnegoKaukazu.Naprawejflancezgrupowaniawojsktureckich
przewidywanouderzeniewkierunkuDżulfyiNachiczewanu.Celem
tejoperacjimiałobyćzajęciepółnocnejczęściAzerbejdżanuperskie-
go,anastępnieataknabardzoważnegospodarczoBakuzjegozaso-
bamiropynaftowej.ZkoleizajęcieBakumiałoumożliwićatak
wkierunkuElizawietpoluizajęcieKaukazuPółnocnego
26
.
TworzącplanpodbojucałegoKaukazuwładzetureckieliczyłyna
wybuchpowstańantyrosyjskichwśródludnościmuzułmańskiejna
zapleczuarmiirosyjskiej.Temucelowisłużyłaożywionapropaganda
proturecka,którabyłaprowadzonawśródspołecznościmuzułmań-
skiejKaukazuprzezemisariuszytureckichjeszczeprzedwybuchem
wojny.ProjektypodporządkowaniaobszaruKaukazuiobjęciawładzą
25
T.Świętochowski,AzerbejdżaniRosja,s.71-72;J.Pajewski,Pierwsza,s.242.
26
A.O.Arutjunian,Kawkazskijfront1914-1917gg,Erewan1971,s.126-129;
T.Świętochowski,AzerbejdżaniRosja,s.72;R.Johnson,TheGreatWarandthe
MiddleEast.AStrategicStudy,Oxford2016,s.157-161;P.Olszewski,Fromthe
HistoryoftheSouthCaucasusandtheMiddleEastin1914-1923.Outlines,Piotr-
kówTrybunalski2019,s.17-18.
24
