Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Khatisianowi245000rublidlaułatwieniatworzeniaochotniczych
formacjiormiańskich.Szczególnąrolęwichorganizacjiodegrali
działaczedasznaccy
21
.Dowzmocnieniapostawprorosyjskichwśród
ludnościormiańskiejZakaukaziaprzyczyniłasięwizytacaraMikołaja
II.PrzebywałonnaKaukaziePołudniowymwewrześniu1914r.
inawiązałożywionekontaktyzwybitnymiosobistościamiormiań-
skiegożyciapolitycznegoigospodarczego
22
.
WprzeciwieństwiedojednoznacznieprorosyjskiejpostawyOr-
mianinnystosunekwobecgroźbykonfliktuRosjizTurcjąprezento-
waliGruziniiAzerbejdżanie,którzygeneralniebyliprzeciwniwojnie.
GruziniobawialisięprotureckichwystąpieńludnościAdżarii,która
chociażpochodzeniagruzińskiegobyłamuzułmańskaisprzyjałaTur-
cji.NatomiastAzerbejdżaniebylizaniepokojeniosłabieniemTurcji
wwynikuwojny.WprawdziewchwiliwystąpieniaRosjiprzeciwko
Austro-WęgromiNiemcom,takżeprzedstawicieletychgrupnarodo-
wychdeklarowaligorącypatriotyzmipoparciedlarząducarskiego.
Jednaksytuacjauległaskomplikowaniu,szczególniewprzypadku
ludnościmuzułmańskiejAzerbejdżanu,gdywlistopadzie1914r.do
wojnyprzeciwkoRosjiprzystąpiłaTurcja.SułtantureckiMehmedV,
jakokalif,czyliprzywódcaislamu,ogłosił„świętąwojnę”(dżihad)
iwezwałmuzułmanównaświeciedopoparciawojsktureckich,wal-
czącychprzeciwkoniewiernym.Dopierozwycięstwawojskrosyj-
skichnafronciekaukaskimodpoczątku1915r.spowodowały,iżza-
równoGruzini,jakiAzerbejdżanieprzyjęlipostawyprorosyjskiej
23
.
Ostrzelanie29października1914r.przezokrętytureckierosyj-
skichportównawybrzeżachMorzaCzarnegospowodowało,iżRosja
2listopada1914r.wypowiedziałaTurcjiwojnę,anastępniewojnę
TurcjiwypowiedziałyinnepaństwaEntenty
24
.PrzystąpienieTurcjido
wojnypostroniepaństwcentralnychwynikałogłówniezzacieśniają-
cejsięwspółpracymilitarnej,politycznejigospodarczejmiędzy
StambułemiBerlinem.ToprzedewszystkimNiemcynakłoniłyTur-
cjędoprzystąpieniadowojnyprzeciwkomocarstwomEntenty,mając
21
R.G.Suny,TheMaking,s.178-179.
22
R.G.Hovannisian,Armenia,s.44-45.
23
T.Świętochowski,AzerbejdżaniRosja,s.71,s.76-77;W.Materski,Gruzja,
Warszawa2010,s.55-56.
24
J.Pajewski,Pierwszawojnaświatowa1914-1918,Warszawa2004,s.239-240.
23
