Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział3:Etnoskładniaisłowiańskadusza…
AnnyWierzbickiej(1999:401).PodanawartykuleAgatyPiaseckiejsynteza
filologicznychopracowańrosyjskiegoleksemuduszazawieralistęznaczeń
obejmującą12definicji;zaledwiesześćznichpokrywasięzeznaczeniamipol-
skiejduszy.Żadneztychznaczeń,wżadnymzdwóchjęzyków,nieodpowiada
jednakznaczeniuwyrażeniaduszasłowiańska(Piasecka2008:119).Duszasło-
wiańskajestbowiemczymśinnym,czymświęcej,niżpoprostudusząSłowia-
nina.Toduszapogańska,wktórejtkwiąresztkidawnejwiarywmocsiłnad-
przyrodzonych,azarazem-znówwedługnaiwnejegzegezyinternetowego
blogera-uduchnarodu,ukształtowanyhistorycznie,naprzykładwprzypad-
kuduszypolskiej,przezugermanizacj[ę],jakąfundowalinamzaborcy-naj-
pierwaustriacki(zaMetternicha),potempruskizaBismarckaiwparuin-
nychokresach”(http://www.zaginiona-biblioteka.pl/viewtopic.php?t=1560).
Wwynikuścieraniasiędwóchprzeciwnychsił,symbolizowanychprzezobraz
pańszczyznyifeudalizmuzjednejstronyorazszlachectwaisiłyintelektual-
nejzdrugiej,maowaduszadwaoblicza:biernąuległośćijednocześnieanar-
chistycznedążeniedowolności.uTamelancholijnasłowiańskadusza,która
sprawia,żepotrafimyzadumaćsięnadrzewnąmelodiąpłynącązbałałajki,
zachwycićpięknem,zapalićświecewcerkwiirozmyślaćwzupełnejciszy,obca
jestinnymkulturomświatazachodniego-częstoodnasgłośniejszym,wy-
znającymkultsjestyidobrejzabawypołudniowcomEuropy,zafrasowanym
pogodąwyspiarzom,czyichkuzynomzzawielkiejwody.Howareyou?Fine!
Perfect!”(http://travelingilove.com).Awięcsłowiańskaduszatotakżestereo-
typ-wybiórczalistacechnarzucającychsięprzezswojąnamacalność.
Jakpowiedzianowcześniej,rozważaniaetnolingwistówskupiająsięna
ogółwokółpojedynczychleksemów-słówkluczy,charakterystycznychdla
danejkultury(por.wyżejsud’bailos);niemniejinteresującewydająsięjed-
nakzwiązkimiędzykulturąistrukturągramatycznąwyrażeńjęzykowych
(Goddard2002).Wdalszymtokuniniejszychrozważańchciałabymzatem
przytoczyćkilkaargumentównapoparcietezy,żestrukturagramatyczna
wyrażeńbędącychemanacjąpojęciasłowiańskaduszaodzwierciedlajeden
zdwóchpodstawowychaspektówznaczeniategopojęcia:uległośćwobecsił
nad-iprzyrodzonych(takżerzeczywistościspołecznej).Będątowięcrównież
argumentyprzemawiającezasłusznościąprzekonania,któreleżyupodstaw
etnoskładni,aktórewjednejzeswoichwcześniejszychpracsformułowała
AnnaWierzbicka:uKonstrukcjeskładniowewłaściweposzczególnymjęzy-
komucieleśniająikodyfikująpewnecharakterystycznedlanichznaczenia
isposobymyślenia”(Wierzbicka1999:341).Wprzypadkusłowiańskiejduszy
będątostrukturykodyfikującebrakkontroliczłowieka(zarównowsensie
generycznym,jakijednostkowym)nadzdarzeniami,októrychmówiąwy-
bieraneprzezniegoformywyrażaniaznaczeń.
39
