Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział4.Pokrzywdzony
Art.49
zostałodziałaniemprzestępnymnaruszonewprost,aniezapośrednictwemgodzeniawinnedo-
bro40.Podstawoweznaczeniemawięcwłaściweustaleniewprocesiekarnymprzedmiotuochro-
nyprzepisukarnego,azatemkoniecznejestzbadanie,jakiejestdobroprawnechronioneprzez
tenprzepis,choćbyniebyłotodobrogłówne,ajedyniepoboczne41.
7.Nabyciestatusupokrzywdzonegoniejestwykluczonewprocesie,któregoprzedmiotemjest
czynzabroniony,któryzewzględunabrakelementuwinypostroniepodmiotowejniemoże
byćuznanyzaprzestępstwo.Przyocenie,czydoszłodobezpośredniegonaruszenialubzagro-
żeniadobraprawnegodanegopodmiotu,analizienależypoddaćokolicznościczynubędącego
przedmiotempostępowania,takabywkażdymjednostkowymwypadkumożliwebyłoustale-
niezwiązkumiędzyznamionamiczynuazagrożeniemdobraprawnegokonkretnegopodmiotu.
Bezpośredniprzedmiotochronywskazanywkonkretnejnormieprawakarnegojestkwantyfi-
katoremdlaustalenia,jakiedobroprawnechronionekonkretnymprzepisemmaterialnopraw-
nymzostałonaruszone,cowkonsekwencjimaznaczeniedlaokreśleniakategoriipokrzywdzo-
nego42.Pokrzywdzonymmożebyćrównieżtakaosoba,którejdobroprawnezostałonaruszone
lubzagrożoneprzezczynstanowiącyelementprzestępstwaciągłegolubczynwspółukarany43.
Bezpośredniośćnaruszenialubzagrożeniadobraprawnegowchodziwgrętakżewtedy,gdy
przedmiotemochronyjestwprawdziedobroogólniejszejnatury,alenaruszenielubzagrożenie
tegodobrapowodujerównieżbezpośredniepokrzywdzenieindywidualnejosoby44.
8.Wpiśmiennictwiezauważasię,żeproblemnaruszeniabądźzagrożeniadobraprawnego,októ-
rymmowawart.49§1k.p.k.,odnosisięrównieżdostadialnychformpopełnieniaprzestępstwa,
atakżeformzjawiskowych45.
9.Przyjęciematerialnejdefinicjipokrzywdzonegopozwalanaracjonalneograniczenietegokręgu
podmiotówdoosób,którychdobraprawnezostałyzagrożonewwynikuprzestępstwskonstru-
owanychjakoprzestępstwaznarażenia,orazdoprzestępstwpopełnionychwinnychformach
stadialnychizjawiskowychniżdokonanie.Trafniesiędostrzega,żedziękitakiemuograniczeniu
zostajeusuniętasferauznaniowościorganówprocesowych,któremogłybyniemalżedowolnie
kształtowaćkrągpodmiotów,którym-zdaniemtychorganów-przysługująuprawnieniapo-
krzywdzonychwrozumieniuart.49§1k.p.k.46
10.Statuspokrzywdzonegoniejestnabywanywwynikuuznania(decyzji)organuprocesowego,
leczwwynikusamegofaktupokrzywdzenia.Wmomencierozpoczęciapostępowaniakarnego
iwłaściwieażdoprawomocnegowyrokumamydoczynieniaztzw.hipotetyczniepokrzywdzo-
nym.Dopierowtokuprowadzonegopostępowaniadochodzibowiemdoustalenia,czyistotnie
nastąpiłonaruszenielubzagrożeniedobraprawnego,atakżeczydobrotodotyczyosobyuwa-
żającejsiędotychczaszapokrzywdzonego.Należyprzyjąć,żeuznaniedanejosobyzauczestnika
procesukarnegoostatusiepokrzywdzonegojestswegorodzajuzałożeniemprocesowym,które
wtokupostępowaniamożewrównymstopniuzostaćobalone,wskutekczegopodmiottakitraci
procesowąpozycjępokrzywdzonego,jakipotwierdzone.Pokrzywdzony,takjakujmujetousta-
wawkomentowanymprzepisie,jeststronąpostępowaniaprzygotowawczego(art.299§1k.p.k.),
atakżemożebyćstronąwpostępowaniuprzedsądem,oileprzyjmierolęoskarżycielaposiłko-
wegoalbooskarżycielaprywatnego.Jeślitaksięniezdarzy,pokrzywdzonymawpostępowaniu
40
PostanowienieSNz25.03.2010r.,IVKK316/09,OSNwSK2010/1,poz.645.
41
Por.postanowienieSAwKrakowiez15.03.2019r.,IIAKz52/19,KZS2019/4,poz.50.
42
Por.uchwałaSN(7)z12.05.1993r.,IKZP6/93,OSNKW1993/5-6,poz.28.
43
Por.uchwałaSNz15.09.1999r.,IKZP26/99,OSNKW1999/11-12,poz.69.
44
Zob.uchwałaSNz26.11.1976r.,VIKZP11/75,OSNKW1977/1-2,poz.l.
45
Zob.M.Żbikowska,Pokrzywdzonywformachstadialnych...,s.51-59;M.Żbikowska,Pokrzywdzonywfor-
machzjawiskowych...,s.19-33.
46
UchwałaSNz15.09.1999r.,IKZP26/99,OSNKW1999/11-12,poz.69.
HannaPaluszkiewicz
155
